6. Bài thứ sáu: A Lại Da Thức | Đại Bảo Tháp Mandala Tây Thiên | Đại Bảo Tháp | Đại Bảo Tháp Tây Thiên

6. Bài thứ sáu: A Lại Da Thức

BÀI THỨ SÁU

A LẠI DA THỨC (THỨC THỨ TÁM)

o0o

Thức này có rất nhiều tên, khi đọc đến luận “A đà na thức” quý vị sẽ hiểu rõ. Nay chúng tôi chỉ kể sơ lược một vài tên.

1. Đệ bát thức: Thức thứ tám. Vì theo thứ đệ: một là nhãn thức, hai là nhĩ thức, cho đến thức thứ Tám là thức này, nên gọi là Đệ bát thức.

2. A lại da thức: Tàu dịch là “Tàng thức”: Thức này có công năng chứa đựng chủng tử của các pháp. “Thức” là thể, mà “chứa” là dụng. Hiệp cả thể và dụng, nên gọi là “thức chứa” (Tàng thức). Có 3 nghĩa:

a. Năng tàng: Năng chứa. Thức này có công năng chứa đựng và gìn giữ chủng tử (hạt giống) của các pháp.

b. Sở tàng: Bị chứa. Thức này là chỗ để chứa các pháp.

c. Ngã ái chấp tàng, gọi tắt là “chấp tàng”: Thức thứ Bảy chấp kiến phấn của thức này làm Ta và thường ái luyến.

KHI Ở ĐỊA VỊ PHÀM PHU, THỨC NÀY ĐỐI VỚI:

1. Ba cảnh: Thức này chỉ duyên về “Vô bản chất tính cảnh”.

2. Ba lượng: Thức này chỉ có “hiện lượng”

3. Ba tính: Thức này thuộc về “Vô phú vô ký tính”.

4. Ba thọ: Thức này chỉ có “Xả thọ”.

5. Ba cõi: Thức này tuỳ nghiệp lực dẫn sinh trong ba cõi.

6. Chín Địa: Trong chín địa đều có thức này.

7. Tâm sở: Thức này chỉ tương ưng với 5 món biến hành; song trong 5 thọ thì nó chỉ có “Xả thọ”.

8. Chín duyên: thức này chỉ có 4 duyên: a. Căn (Mạt ma), b. Cảnh (Căn thân, thế giới và chủng tử), c. Tác ý, d. Chủng tử.

9. Thể (tính): Vơi vơi không cùng (hạo hạo tam tàng bất khả cùng)

10. Tướng: Thức này như vực sâu (uyên thâm thất lãnh cảnh vi phong).

11. Nghiệp dụng: Thức này duy trì chủng tử căn thân, thế giới và làm chỗ để thọ các pháp huân vào.

KHI LÊN THÁNH VỊ, THỨC NÀY ĐỐI VỚI:

1. Quán hạnh: (Không có quán hạnh).

2. Đoạn hoặc và chuyển thành trí: Khi lên “Bất động địa” (Bát địa) thì hành giả đoạn được cu sinh Ngã chấp; lúc bấy giờ thức này bỏ cái tên “Tàng thức”. Đến Kim Cang đạo rồi, thì hành giả đoạn hết cu sinh pháp chấp, không còn cảm thọ sinh tử, cho nên cũng không còn tên là “Dị thục thức”; vì đến địa vị này thì các chủng tử hữu lậu đã hết. Lúc bấy giờ thức này được gọi là “Vô cấu thức”, và chuyển thành Đại viên cảnh trí.

3. Chứng quả và diệu dụng: Vì thức này đã thành Đại viên cảnh trí, nên chiếu khắp mười phương các cõi nước nhiều như vi trần.

Muốn cho người học dễ nhớ, nên trong Bát thức quy củ, ngài Huyền Trang Pháp sư có làm ba bài tụng để tóm lại các nghĩa trên như sau. Hai bài tụng đầu nói thức này khi còn ở địa vị phàm phu, bài tụng thứ ba, nói khi đã lên thánh quả.

Bài tụng thứ nhất

Tính duy vô phú ngũ Biến thành

Giới, Địa tuỳ tha nghiệp lực sinh

Nhị thừa bất liễu nhân mê chấp

Do thử năng hưng Luận chủ tranh.


Dịch nghĩa:

Vô phú tính và năm Biến thành

Ba cõi, chín địa tùy nghiệp sinh

Nhị thừa không rõ sinh mê chấp

Bởi thế nên chi Luận chủ tranh (cãi).


Lược giải:

Trong ba tính, thức này thuộc về “Vô phú vô ký tính”. Trong 51 món tâm sở thức này chỉ tương ưng với 5 món Biến hành, song trong 5 thọ thì nó chỉ có Xả thọ. Tuỳ theonghiệp lực kéo dẫn, mà thức này sinh trong ba cõi và chín địa. Hàng Nhị thừa không hiểu, chấp thức này không có. Bởi thế nên Luận chủ dẫn rất nhiều bằng chứng trong các Kinh Luận để tranh luận, chỉ rõ và quyết định phải có thức thứ Tám này.

***

Bài tụng thứ hai

Hạo hạo tam tàng bất khả cùng

Uyên thâm thất lãng cảnh vi phong

Thọ huân trì chủng căn thân khí

Khứ hậu lai tiên tác chủng ông


Dịch nghĩa:

Chơi vơi ba tàng không cùng tột

Vực sâu, bảy sóng, cảnh làm gió

Chịu huân, trì chủng và thân cảnh

Đến trước đi sau làm chủ ông


Lược giải:

Ba tàng là Năng tàng, Sở tàng và Ngã ái chấp tàng. Bởi thức này có công năng duy trì các chủng tử, nên gọi là “Năng tàng”. Vì thức này là chỗ để chịu cho các pháp hiện hành huân vào, nên gọi là “Sở tàng”. Thức thứ Bảy chấp kiến phần của thức này làm Ngã, nên gọi là “Ngã ái chấp tàng”.

Thể và dụng của thức này sâu rộng vô cùng; hàng phàm phu và Nhị thừa không thể thấu tột. Chúng hữu tình từ vô thỉ đến nay, cũng do thức này mà sinh tử tương tục không cùng tột, nên trong bài tụng nói:

“Vơi vơi ba tàng không cùng tột”.

Biển tàng thức rất là sâu rộng, gió bốn duyên (căn, cảnh, chủng tử và tác ý) một phen thổi vào, thì sóng bảy thức nhấp nhô nổi dậy.

Thức này có công năng duy trì chủng tử, căn thân, thế giới và chịu cho các phép hiện hành huân vào.

Thức này làm ông Chủ; vì khi chúng hữu tình chết thì nó đi sau, còn khi đầu sinh thời nó lại đến trước.

Cổ nhân có làm bài kệ, để tả trạng thái người chết, trong lúc thần thức sắp rời thân xác, có thể kinh nghiệm biết người chết rồi được thăng lên hay đọa xuống.

Chính văn

Đỉnh Thánh, nhãn sinh Thiên

Nhân tâm, Ngạ quỉ phúc

Bàn sinh tất cái ly

Địa ngục khước tâm xuất


Dịch nghĩa:

Thánh đầu, Trời tại mắt

Người tim, Ngạ quỉ bụng

Súc sinh hai chân xuống

Địa ngục bàn chân ra

 

Bài tụng thứ ba

Bất động địa tiền tài xả tạng

Kim Cang đạo hậu Dị thục không

Đại viên vô cấu đồng thời phát

Phổ chiếu thập phương trần sát trung.


Dịch nghĩa:

Đến Đệ bát địa bỏ tên “Tàng”

Chứng Kim Cang đạo, không “Dị thục”

Gương trí không nhơ đồng thời phát

Khắp chiếu mười phương vô số cõi.


Lược giải:

Hành giả khi tới Bất động địa, tức là Bát địa trở lên, thì thức này mới xả cái tên “Tàng thức” mà chỉ còn gọi là “Dị thục thức”. Khi đến vị Đẳng giác, được Kim Cương đạo, thì thức này không còn gọi tên là “Dị thục” nữa. Vì lúc bấy giờ, các chủng tử hữu lậu cấu nhiễm đã hết, nên thức này được đổi tên là “Vô cấu thức”; chỉ còn thuần chủng tử vô lậu thanh tịnh, nên cũng được gọi là “Bạch tịnh thức”.

Đến Kim Cương đạo, thì thức này được gọi là “Vô cấu” và chuyển thành Đại viên cảnh trí, nên trong bài tụng nói:

“Đại viên (trí) vô cấu (thức) đồng thời phát”

Trí Đại viên này chiếu khắp cả mưởi phương thế giới nhiều như số cát sông Hằng; và hiện ra Báo thân Phật và Hoá thân Phật để độ thoát chúng sinh tột đến đời vị lai.

Tóm lại, thức thứ Tám này vì trải qua 3 giai đoạn, nên có 3 tên khác nhau:

1. Từ phàm phu cho đến mãn Thất địa, thì gọi thức này là Tàng thức (A lại da) hay “Dị thục thức”.

2. Từ Bát địa đến Đẳng giác, thì không còn gọi là “Tàng thức” nữa mà chỉ gọi là “Dị thục thức”.

3. Đến quả vị Phật, thì tên “Dị thục” cũng không còn, mà chỉ gọi là “Vô cấu thức” hay “Bạch tịnh thức”.

***

Muốn cho người học dễ nhớ hành tướng và công năng của 8 thức tâm vương nên cổ nhân có làm bài thơ rằng:

Bát cá đệ huynh, nhất cá si

Độc hữu nhất cá tối sinh ly

Ngũ cá môn tiền tố mãi mại

Nhất cá gia trung tác chủ y.


Dịch nghĩa:

Anh em tám chú một chàng si (thức thứ Bảy)

Duy có ý thức rất linh ly (khôn ngoan)

Năm người ngoài cửa lo buôn bán (năm thức trước)

Làm chủ trong nhà Đệ bát y (thức thứ Tám).

 


 

Viết bình luận

Chúc mừng năm mới
Copyright © 2015 daibaothapmandalataythien.org. All Rights Reserved.
Xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Email: daibaothapmandalataythien@gmail.com

Đăng ký nhận tin mới qua email
Số lượt truy cập: 5670636
Số người trực tuyến: