1. Vũ trụ học Phật giáo
Vũ trụ học Phật giáo mô tả thế giới vĩ mô bên ngoài (vũ trụ vật chất), thế giới vi mô bên trong (“thân vi tế” của con người), và mối quan hệ phụ thuộc lẫn nhau giữa hai thế giới đó.
Mật điển Kim Cương Thời Luân (Kalachakra nghĩa là Bánh xe Thời gian) không chỉ bàn về chiêm tinh học, mà còn là một hệ thống hoàn chỉnh về giáo lý và thực hành Mật thừa thuộc thứ lớp Tantra Yoga Tối thượng, thứ lớp cao nhất của tu tập Phật giáo Kim Cương Thừa.
- Giáo lý Ngoại Kim Cương Thời Luân trình bày về thế giới và vạn pháp bên ngoài. Giáo lý này gắn với việc nghiên cứu các yếu tố của vũ trụ trong mối quan hệ tương tác của vạn vật trong vũ trụ và sự thay đổi của các mối quan hệ đó theo thời gian. Mật điển Kim Cương Thời Luân trình bày về vũ trụ quan, khoa học về niên đại, và tất cả các tính toán chiêm tinh học, và mô tả sự hình thành và cấu tạo của vũ trụ và các hành tinh, các chòm sao, và các hệ mặt trời, cùng với các nguyên lý và ứng dụng trong đời sống.
- Giáo lý Nội Kim Cương Thời Luân trình bày về vạn pháp bên trong, tức là kết cấu của thân vi tế: những kinh mạch vi tế, luân xa và các khí tuần hoàn bên trong các kinh mạch và luân xa đó, và các giọt minh điểm. Sự tuần hoàn này của các khí có liên hệ với năng lượng vũ trụ của các hành tinh.
Thân là nền tảng cho các kết cấu vi tế này và vì thế được coi là một vũ trụ hoàn hảo, hay còn gọi là một mandala của chư Phật, không là gì khác mà chính là các đại bên trong chúng ta, các tình cảm, nhận thức giác quan, và các yếu tố khác của chúng ta. Đây chính là sự kết hợp tâm và thân chúng ta trong bản thể thanh tịnh, được gọi là Thân Kim Cương (Vajrakaya).
2. Lịch Vũ trụ
Lịch Thời luân Kim Cương ra đời từ khi đức Phật truyền bá Thời Luân Kim Cương theo Phật lịch là 2565 năm. Lịch Vũ trụ giới thiệu về kho tàng Vũ trụ học phong phú đầy lôi cuốn của Phật giáo Kim Cương Thừa, đồng thời cũng chỉ ra mối quan hệ mật thiết giữa đời sống con người và cơ chế vận hành của vũ trụ, chỉ ra mối quan hệ duyên khởi của vạn pháp.
Để hiểu được quan điểm tinh tế của Vũ trụ học Phật giáo Kim Cương Thừa, chúng ta cần từ bỏ quan niệm mê tín thông thường là con người chịu sự định đoạt của các vì sao vô cảm. Sự thật phong phú hơn nhiều; tác động qua lại giữa con người và vũ trụ bên ngoài tinh tế và sâu sắc hơn nhiều.
Chúng ta cần tìm hiểu bản thể vũ trụ, nhìn vào tấm gương kỳ diệu đang phản chiếu đầy đủ và không sai lệch tất cả mọi thứ. Chúng ta chính là vũ trụ này, trong đó mọi thứ chuyển động, mở rộng và được chuyển hóa thành một thứ khác, một vũ trụ “khiêu vũ” theo nhịp điệu của các yếu tố căn bản, một vũ điệu thể hiện của không gian/thời gian vô tận.
Không hề có vũ trụ bên ngoài xa lạ, mà đó là một mối quan hệ tương tác liên tục, một kết nối hoàn hảo giữa con người và vũ trụ. Năm đại (Địa, Thủy, Hỏa, Phong, Không) đều là những dạng thức của cả thực tại vật chất cũng như thực tại ở cấp độ vi tế. Các đại này xác định tính chất năng lượng của cả vũ trụ vật chất bên ngoài và vũ trụ bên trong chúng ta: thực ra thì tất cả những biểu hiện hữu hình và các dòng chảy tâm thức đều không là gì khác ngoài màu sắc, âm thanh, ánh sáng.
- Lịch Vũ trụ sử dụng cả kiến thức về hệ thống vũ trụ bao gồm các hành tinh và các chòm sao và hệ thống vũ trụ gắn với các đại; hai hệ thống này bổ trợ cho nhau. Không nên hiểu theo cách tuyệt đối về các chòm sao tốt, xấu, và trung tính, về ngày tốt và ngày xấu. Sự kết hợp các dòng chảy năng lượng quyết định tính chất năng lượng hàng ngày trên trái đất, vì thế đời sống của chúng ta cũng đi theo các hướng khác nhau tùy theo tính chất của môi trường xung quanh.
- Về cơ bản thì việc đó không tốt hay xấu, đó chỉ là sự khác biệt; sự kết hợp các dòng chảy năng lượng hàng ngày có tần số rung động hợp với các yếu tố, phẩm chất hay những hành động nhất định, trong khi lại không hợp với những yếu tố, phẩm chất hay hành động khác. Lịch Vũ trụ giúp chúng ta tìm được sự hòa hợp giữa vũ trụ bên trong con người và vũ trụ vật chất bên ngoài.
- Sử dụng tri thức và sự đúc kết của cả hàng ngàn năm văn hóa, Lịch Vũ trụ là một công cụ cho phép chúng ta khám phá cách sống phù hợp với nguồn năng lượng vũ trụ và phù hợp với vũ trụ mà chúng ta là một hình ảnh sinh động và là một phần rõ nét và mật thiết hơn so với những gì chúng ta nghĩ.