Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp từ triết lý đạo Phật | Đại Bảo Tháp Mandala Tây Thiên | Đại Bảo Tháp | Đại Bảo Tháp Tây Thiên

Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp từ triết lý đạo Phật

Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp từ triết lý đạo Phật

Trách nhiệm xã hội (Social Reponsibility) là một lý thuyết đạo đức nhấn mạnh đến cá nhân, tổ chức về nghĩa vụ phải hành động vì lợi ích xã hội. Xét từ góc độ cá nhân, đó là bổn phận, nghĩa vụ của một con người đối với xã hội nói chung và là yếu tố cấu thành nhân cách người. Xét từ góc độ xã hội, trách nhiệm xã hội là một trong những cơ sở để gắn kết các mối quan hệ xã hội, duy trì sự ổn định và phát triển của xã hội, như một giá trị để đảm bảo quyền sống cho tất cả mọi người, việc ý thức sự quan tâm đến người khác, quan điểm về bổn phận công dân đối với tổ quốc, nghĩa vụ đối với xã hội, lòng khoan dung, vị tha, sự giúp đỡ người nghèo khổ, che chở, bảo vệ người yếu đuối v.v... là những biểu hiện cụ thể của trách nhiệm xã hội. Trách nhiệm xã hội có mối quan hệ mật thiết với hành vi đạo đức. Trên phương diện xã hội học, trách nhiệm xã hội là năng lực phản hồi (Response-ability), là sự hồi đáp với người khác, chia sẻ, đồng cảm và giúp đỡ người khác. Theo Emmanuel Levinas, trách nhiệm xã hội là sự thuyết minh vị kỷ trong đó bản thân cá nhân “tôi” bắt buộc phải hồi đáp lại, giao tiếp với người khác, đảm bảo một sự sẵn sàng đối với những người dễ bị tổn thương trong xã hội: trẻ mồ côi, góa phụ, người tật nguyền.v.v. Tóm lại đó là nghĩa vụ, bổn phận của một cá thể trong mối quan hệ với con người trong xã hội, biểu hiện một tâm thể tự nguyện và sẵn sàng.

Trong kỷ nguyên toàn cầu hóa hiện nay, “Trách nhiệm xã hội” của con người không chỉ dừng lại ở gia đình, cộng đồng xã hội mà còn là sự mở rộng ra khu vực và nhân loại: đó là bổn phận, nghĩa vụ của con người trước những vấn đề toàn cầu như ô nhiễm môi trường, mất cân bằng sinh thái, chiến tranh hủy diệt, phân cực đói nghèo, thất học v.v... Gần 30 năm qua, Việt Nam đã chủ động hội nhập vào các nền kinh tế quốc tế, tham gia tích cực vào các hoạt động kinh tế, văn hóa trên toàn cầu và đã đạt nhiều thành tựu về kinh tế, văn hóa và tiến bộ xã hội. Tuy nhiên, quá trình xây dựng nền kinh tế nhiều thành phần, theo kinh tế thị trường tự do, cũng đã nảy sinh nhiều vấn đề cơ chế tiêu cực và bất cập trong đời sống xã hội; đó là sự xuống cấp trầm trọng của văn hóa, đạo đức trong giáo dục, y tế và dịch vụ công, là sự lạnh lùng, vô cảm đối với con người, cộng đồng xã hội v.v... chúng ta đều biết trách nhiệm xã hội là một vấn đề rất rộng lớn, có ngoại diên bao quát tất cả các lĩnh vực liên quan đến đời sống xã hội.

Qua nhiều thông tin, tài liệu thống kê có thể nhận thấy trách nhiệm xã hội của cá nhân và doanh nghiệp chưa được quan tâm, chưa trở thành một giá trị, một phong cách sống. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến sự thiếu vắng trách nhiệm xã hội của cá nhân, doanh nghiệp: như tác động hàng ngày của kinh tế thị trường, chủ nghĩa cá nhân, suy thoái đạo đức v.v... Một trong những nguyên nhân mà chúng tôi thực sự quan tâm và chia sẻ trong bài báo khoa học này là nguyên nhân giáo dục đạo đức trong gia đình, nhà trường và xã hội cho thế hệ trẻ, quần chúng nhân dân và trong việc giáo dục đạo đức, đạo đức tôn giáo có vai trò lớn trong việc hình thành, phát triển phong cách, lối sống có trách nhiệm xã hội.

Giáo lý phật giáo tuy không có khái niệm “Trách nhiệm xã hội” song các triết lý, quan điểm nhân sinh Phật giáo đã thấm đẫm tinh thần đó. Mục đích tối cao của Phật giáo là cứu khổ để giải thoát đã thể hiện tinh thần nhân văn cao cả “vì con người và cho con người”, tin tưởng vào con người, chia sẻ, cảm thông nỗi khổ của con người, và tìm con đường hiệu quả để giúp con người thoát khổ, như Đức Phật Thích Ca đã nói: “Giống như đại dương hùng dũng chỉ có một vị, đó là vị mặn của muối, trong học thuyết của ta chỉ có một vị, đó là vị giải thoát”.

Đối với cá nhân, yêu cầu về mặt đạo đức đối với cá thể là: trì giới, tĩnh tâm, làm điều thiện, trau dồi trí tuệ, sống thiểu dục – tri túc. (Giới – Định – Tuệ).

Giới (sila) là thực hành đạo đức, là phương tiện để ngăn ngừa các hành động sai lầm, chấm dứt mọi điều ác, làm các điều thiện. Trong quá trình trì giới, người Phật tử phải quán triệt 3 nguyên tắc tiên quyết sau:

1. Điều gì đem lợi ích cho ta mà gây tổn hại cho người là không được làm.

2. Điều gì đem lại lợi ích cho ta và đem lại lợi ích cho người thì nên làm.

3. Điều gì gây tổn hại cho ta và gây tổn hại cho người là không nên làm.

Ba nguyên tắc này, chính là thể hiện vấn đề cốt lõi của “trách nhiệm xã hội” hiện nay đối với không chỉ cá nhân mà còn với tổ chức, doanh nghiệp.

Hệ thống giới luật của Phật giáo khá phức tạp song chỉ cần thực hành thiện hạnh thôi, cá nhân thực hành đã có nội lực để thực hiện trách nhiệm rồi, chẳng hạn tâm phóng sinh và bố thí chính là thể hiện trách nhiệm đối với người khác và đối với xã hội: mở rộng phóng sinh chính là bảo vệ môi trường, cân bằng sinh thái và mở rộng bố thí đó là giúp đỡ, chia sẻ với mọi người. Tứ vô lượng tâm gồm: từ, bi, hỷ, xả được cá nhân, tổ chức sử dụng để đối trị với tham, sân, si và những biến tướng của chúng. Từ là tình yêu thương, xuất phát từ đức hy sinh tự ngã, để làm vui cho mọi người; Bi là cứu khổ, lòng thương xót nỗi thống khổ của mọi người, mọi loài, tinh thần cứu giúp tha nhân. Từ, bi và hỷ, xả có mối quan hệ mật thiết với nhau, sự hỷ, xả đưa chúng ta đến niềm vui khi ta đang chìm trong đau khổ, sự từ bi mang lại sự thăng bằng cho hỷ, xả và giữ cho chúng không bị tha hóa thành tình cảm ủy mị hay ngược lại lạc quan một cách vô minh. Hỷ, xả cũng giữ cho tâm từ, bi không thoái hóa thành u buồn, tăng cường sinh lực đưa chúng ta đến những hành động phục vụ con người, xã hội. Như vậy, giáo lý vô lượng tâm là cơ sở của cá nhân về trách nhiệm xã hội.

Trong các mối quan hệ xã hội, “trách nhiệm xã hội” của Phật giáo thể hiện trong hai nguyên tắc đạo đức là “lục hòa” và “tứ ân”. Lục hòa là sáu sự hòa hợp gồm: “Giới hòa, kiến hòa, lợi hòa, thân hòa, khẩu hòa, ý hòa”. Hòa trong Phật giáo có nghĩa là hòa với mục đích đem lại lợi ích cho tất cả mọi người. Trong đời sống xã hội; thì Phật giáo khuyên lục hòa đồng tu, nghĩa là làm tròn bổn phận, trách nhiệm của mình trong các mối quan hệ vợ chồng, cha mẹ, con cái, đạo nghĩa thầy trò, tình bằng hữu, bà con thân quyến v.v... “Tứ trọng ân” trong đạo Phật gồm ơn cha mẹ, ơn thầy cô, ơn quốc gia và ơn Tam bảo. Thực chất của Tứ trọng ân nhắc nhở người tu hành theo Phật giáo là phải có bổn phận, trách nhiệm với cha mẹ bằng sự cung kính, phụng sự và cầu chúc cha mẹ giải thoát khỏi vòng sinh tử; có trách nhiệm với quốc gia, thế giới, giúp đỡ và cầu cho tất cả chúng sinh đều được lợi lạc, giải thoát.

Vấn đề “trách nhiệm xã hội” là một pháp thực hành mang triết lý của đạo Phật, được coi là phương tiện để con người đạt đến hạnh phúc, đồng thời cũng là chuẩn mực, nguyên tắc điều chỉnh hành động trong các mối quan hệ xã hội của con người. Đặc biệt đối với doanh nghiệp, triết lý này hoàn toàn không đi ngược lại với mục tiêu lợi nhuận. Ngược lại, nếu doanh nghiệp thể hiện trách nhiệm của mình với xã hội, uy tín và hình ảnh của doanh nghiệp sẽ được nâng cao. Nhờ đó, doanh nghiệp sẽ củng cố được niềm tin nơi khách hàng. Đây là một tài sản vô hình mà rất nhiều doanh nghiệp thời nay phấn đấu đạt được. Nhiều doanh nghiệp phải bỏ ra hàng tỷ đô la để mua lại những tài sản vô hình như vậy. Đồng thời, bằng cái tâm và trí tuệ hiểu biết về việc mang lại lợi ích cho người tiêu dùng, cho khách hàng, doanh nghiệp sẽ ngày càng khẳng định được vị thế của mình trên thương trường. Trong bối cảnh hội nhập kinh tế toàn cầu, giá trị văn hóa về trách nhiệm xã hội là một trong những thế mạnh giúp doanh nghiệp có thể đứng vững trong cuộc cạnh tranh khốc liệt trên trường quốc tế.

Sưu tầm và hiệu đính
Nguồn: www.daophatngaynay.com

 

Viết bình luận

Chúc mừng năm mới
Copyright © 2015 daibaothapmandalataythien.org. All Rights Reserved.
Xã Đại Đình, huyện Tam Đảo, tỉnh Vĩnh Phúc. Email: daibaothapmandalataythien@gmail.com

Đăng ký nhận tin mới qua email
Số lượt truy cập: 5699301
Số người trực tuyến: