Cái bát và sinh mệnh của người tu sĩ mong đắc đạo

Sinh mệnh tạm ví như là một cái bát không, nhưng nên cho cái gì vào trước: quả óc chó, những hạt gạo, hạt mè hay nước? Cái gì mới là quả óc chó (ngụ ý điều quan trọng trong đời sống) của bạn? Bởi vì bận rộn mà bỏ lỡ những chuyện có ý nghĩa trọng đại đối với sinh mệnh, chính gọi là bận rộn một cách mù quáng. Bận rộn mù quáng có nghĩa là bạn đang đi đến thất bại…

Tại một ngôi chùa nơi khe núi có một lão thiền sư, ông có một đồ đệ rất chuyên cần, không kể đi hóa duyên, hay xuống bếp rửa rau, vị đồ đệ này từ sáng đến tối bận rộn không ngừng.

Nhưng trong tâm của tiểu đồ đệ rất mâu thuẫn và có chút bất mãn. Vành mắt của cậu càng ngày càng tối sạm.

Cuối cùng, cậu không thể chịu đựng thêm được nữa, đến tìm sư phụ. Cậu nói với lão thiền sư rằng: “Sư phụ, con thật sự quá mệt mỏi rồi nhưng cũng không thấy được thành tựu đâu cả, rốt cuộc là bởi nguyên nhân gì vậy?”.

Lão thiền sư trầm ngâm một lúc rồi nói: “Con hãy đem cái bát ngày thường con dùng để hóa duyên lại đây”.

Tiểu đồ đệ liền đem cái bát ấy đến, lão thiền sư nói: “Tốt lắm, hãy để nó ở chỗ này, con hãy đi lấy mấy quả óc chó đến đựng đầy cái bát cho ta”.

Tiểu đồ đệ không rõ được dụng ý của sư phụ, ôm một đống quả óc chó đi vào. Khoảng chục quả óc chó này vừa đặt vào trong cái bát, toàn bộ cái bát đều đã đầy ắp cả.

Lão thiền sư hỏi tiểu đồ đệ: “Giờ con còn có thể cho thêm quả óc chó vào trong cái bát nữa không?”

“Không cho thêm được nữa, bát đã đầy rồi, nếu cho thêm nữa thì nó sẽ rơi ra ngay”.

“Ồ, bát đã đầy rồi phải không? Con hãy mang một chút gạo đến đây nữa”.

Tiểu đồ đệ lại mang một số gạo đến, cậu cho hạt gạo vào trong cái tô từ những khe hở của quả óc chó, không ngờ lại có thể cho được nhiều hạt gạo vào đến như vậy, cứ cho mãi cho đến khi bắt đầu rơi ra ngoài. Tiểu đồ đệ mới dừng lại, bất chợt giống như ngộ ra được điều gì đó: “Ồ, thì ra cái bát lúc nãy vẫn còn chưa đầy”.

Lão thiền sư: “Thế bây giờ đã đầy chưa?”.

Tiểu đồ đệ: “Bây giờ đã đầy rồi”.

Lão thiền sư: “Con hãy lấy một ít nước đến đây”.

Tiểu đồ đệ lại đi lấy nước, cậu lấy một gáo nước đổ vào trong cái bát, mãi cho đến khi nước trong bát tràn ra, lần này ngay đến cả khe hở cũng đều đã bị lấp đầy hết cả.

Lão thiền sư hỏi tiểu đồ đệ: “Lần này đã đầy chưa?”.

Tiểu đồ đệ nhìn thấy cái bát đã đầy rồi, nhưng lại không dám trả lời, cậu không biết liệu sư phụ có phải còn có thể cho thêm cái gì vào nữa hay không.

Lão thiền sư cười nói: “Con hãy đi lấy thêm một muỗng muối đến đây”.

Lão thiền sư lại cho muối tan vào trong bát nước, nước không có tràn ra chút nào. Tiểu đồ đệ như ngộ ra điều gì đó.

Lão thiền sư hỏi cậu: “Con nói xem điều này đã nói rõ gì nào?”

Tiểu hòa thượng nói: “Con biết rồi, điều này nói rõ thời gian chỉ cần ta biết khéo léo tận dụng thì luôn sẽ có đủ”.

Lão thiền sư lại cười, lắc đầu nói: “Đây vốn không phải điều ta muốn nói với con”.

Tiếp đó, lão thiền sư lại đổ những thứ trong cái bát kia vào trong một cái chậu, lấy ra một cái bát không. Hành động của lão thiền sư khá là chậm rãi, ông vừa đổ vừa nói: “Lúc nãy chúng ta cho quả óc chó vào trước, bây giờ chúng ta hãy làm ngược lại, xem thử sẽ thế nào?”.

Lão thiền sư cho một muỗng muối vào trong cái bát trước, rồi đổ nước vào, sau khi nước đầy rồi, thì vừa cho gạo vào trong cái bát, nước đã bắt đầu tràn ra ngoài, và khi trong chén đã đựng đầy gạo rồi, lão thiền sư hỏi tiểu đồ đệ rằng: “Con xem, bây giờ trong chén còn có thể cho quả óc cho vào được nữa không?”.

Lão thiền sư nói: “Nếu như sinh mệnh của con là một cái bát, khi trong cái bát toàn là những chuyện nhỏ nhặt giống như những hạt gạo này vậy, thì những quả óc chó đó của con làm sao có thể cho vào được đây?”.

Tiểu đồ đệ lúc này mới vỡ lẽ ra.

Bài học đạo lý

Nếu một người trong tâm chứa đầy những chuyện vụn vặt không đáng có thì những việc trọng đại của cuộc đời sẽ để ở chỗ nào đây?

Nếu như bạn bôn ba cả ngày, vô cùng bận rộn, thế thì bạn hãy nghĩ thử: “Chúng ta làm sao mới có thể cho quả óc chó vào trong sinh mệnh trước đây? Nếu như sinh mệnh chỉ là một cái bát, lại nên làm thế nào để tách biệt quả óc chó và hạt gạo đây?”.

Chúng ta cần cho quả óc chó vào trong cái tô của sinh mệnh trước, nếu không cả một đời sẽ ở trong những chuyện nhỏ nhặt như hạt gạo, hạt mè, nước, thế thì ta không thể cho quả óc chó vào được nữa.

Sinh mệnh là một cái chén không, nhưng nên cho cái gì vào trước? Cái gì mới là quả óc chó của bạn? Nếu như mỗi một người đều rõ ràng quả óc chó của mình là cái gì, thế thì cuộc sống đã đơn giản nhẹ nhàng hơn rồi.

(Phổ Hiền tổng hợp)