Giải thoát khỏi những dấu vết nghiệp khi thực hành Yoga mộng

Tất cả chuỗi tiến trình sinh tử được tạo thành bởi những dấu vết nghiệp. Tính khí, tư tưởng, xúc tình, hình ảnh tâm thức, tri giác, phản ứng bản năng..., và ngay cả cảm thức về bản thân chúng ta đều do nghiệp điều khiển. Thí dụ, bạn có thể thức dậy dùng bữa sáng, mọi sự có vẻ tốt đẹp, nhưng có một cảm thức buồn chán không biết từ đâu đến. Trong trường hợp này chúng ta nói nghiệp nào đó đã chín. Những nguyên nhân và điều kiện (nhân và duyên) cùng hội đủ theo một cách để sự buồn chán biểu lộ. Có hàng trăm lý do để cơn buồn chán xảy ra trong buổi sáng đặc biệt này, và nó có thể biểu lộ trong muôn ngàn cách khác nhau. Nó cũng có thể biểu lộ trong đêm như một giấc mộng.

Trong giấc mộng, những dấu vết nghiệp không bị ràng buộc bởi tâm thức lý tính. Chúng ta có thể nghĩ về tiến trình này như sau: suốt ngày, thức soi sáng các giác quan và chúng ta trải nghiệm thế giới xung quanh, đan dệt những trải nghiệm giác quan này thành đời sống chúng ta. Vào ban đêm, thức rút hoàn toàn khỏi những giác quan.

Những dấu vết nghiệp giống như những tấm ảnh chúng ta chụp từ mỗi trải nghiệm. Trong phòng tối của giấc ngủ, chúng ta chiếu phim. Những hình ảnh được chiếu trong một đêm sẽ được xác định bằng điều kiện phụ vừa mới gặp. Một số hình ảnh hay dấu vết hằn sâu trong tâm thức bởi những phản ứng mạnh mẽ, trong khi những cái khác có từ những kinh nghiệm trên bề mặt, chỉ để lại một dấu vết mờ nhạt. Thức của chúng ta như ánh sáng của một máy chiếu, làm hiển lộ dấu vết đã được kích thích và chúng biểu lộ thành những hình ảnh và trải nghiệm của giấc mộng. Chúng ta kết hợp chúng thành một cuộn phim, tâm thức chúng ta làm cho chúng trở thành có ý nghĩa, đưa đến một câu chuyện kể tạo thành từ những khuynh hướng bị quy định và những bản sắc thói quen: đó là giấc mộng.

Cùng tiến trình này tiếp tục xảy ra khi chúng ta thức, tạo ra cái chúng ta thường nghĩ là “trải nghiệm đời sống”. Suốt ngày, dù vẫn dấn thân vào tiến trình tạo thành giấc mộng, chúng ta phóng chiếu hoạt động bên trong này của tâm thức lên thế giới vạn pháp và nghĩ rằng những trải nghiệm của chúng ta là “thực” và ở bên ngoài tâm thức.

Trong yoga mộng, sự hiểu biết về nghiệp được sử dụng để đào luyện tâm thức phản ứng khác đối với các trải nghiệm giác quan, đưa đến những dấu vết nghiệp mới. Từ đó, những giấc mộng sẽ hướng vào con đường thực hành tâm linh. Điều này không phải là sức mạnh cưỡng ép, hay áp bức vô thức. Yoga mộng hoàn toàn dựa vào sự tỉnh giác và liên tục quán chiếu cho phép chúng ta có những chọn lựa tích cực trong đời sống. Hiểu về sự vận hành của trải nghiệm đời sống giúp chúng ta nhận biết rằng mỗi trải nghiệm dù như thế nào đều là cơ hội cho thực hành tâm linh.

Thực hành yoga mộng mang đến cho chúng ta một phương pháp đốt cháy những hạt giống của nghiệp tương lai trong giấc mộng. Nếu có thể an trụ trong tỉnh giác suốt một giấc mộng, chúng ta có thể cho phép những dấu vết nghiệp tự giải thoát khi chúng khởi lên và chúng sẽ không tiếp tục hiển lộ thành những trạng thái tiêu cực trong đời sống chúng ta nữa. Như trong đời sống lúc thức, điều này sẽ chỉ xảy ra nếu chúng ta có thể an trụ trong trạng thái tỉnh giác bất nhị, tịnh quang của tâm thức.

Bởi vì những dấu vết nghiệp là gốc rễ của giấc mộng, khi chúng được tịnh diệt thì chỉ còn lại ánh sáng thanh tịnh của tỉnh giác. Những ám chướng được tịnh hóa đến mức không có phim, không có câu chuyện, không người mộng và không có giấc mộng, chỉ có bản chất quang minh của thực tại tuyệt đối. Đây là lý do giác ngộ chính là sự chấm dứt của những giấc mộng và được gọi là “tỉnh thức”.

(Còn tiếp)

(Lược trích từ nguyên tác: “The Tibetan Yogas of Dream and Sleep”

Việt dịch: Đương Đạo

NXB Thiện tri thức, 2000)
Tham khảo thêm
Thực hành Bardo mộng - Tỉnh giác trong tiến trình tan rã của giấc ngủ