Lý giải bản chất của ấm ma trong khi thực hành

Kinh sách định nghĩa chữ «Ma» (Mara) là "quỷ sứ cám dỗ", một thứ "quỷ tinh ranh" tượng trưng cho những xu hướng tinh thần bấn loạn và lầm lẫn, cản trở con đường tu tập của một hành giả. Như vậy, ấm cảnh hay ma sự trong khi thực hành không là gì khác mà chính là tâm phiền não động niệm, làm cho tất cả các hoạt động trong đời sống của chúng ta chướng ngại bế tắc và tâm trở nên điên đảo. Một khi tâm chúng ta còn trong vòng mê lầm, còn bị năm ấm chi phối thì đấy cũng là nguyên nhân để chiêu vời ma cảnh.

Tâm thức của tất cả chúng sinh đều là những pháp sư với những phép lạ và thần thông đến từ những mánh khóe lừa đảo, nó khiến cho chân lý trở thành cái không thật và cái không thật lại trở thành chân lý nhằm mục đích đạt được vui sướng hay gánh chịu khổ đau. Người ta sợ huyền thuật và trở nên mê tín dị đoan bởi vì họ cho rằng những hiện tượng ma quỷ khác biệt hay tách biệt khỏi tâm thức loạn động của chính mình. Chúng ta sẽ luôn luôn bị lừa phỉnh cho tới khi tất cả mọi phù thủy tà ác được chuyển hóa thành những pháp sư trí tuệ thiện lành và cho tới khi chúng ta chuyển hóa được tâm thức loạn động của chính mình trở về tâm Trí tuệ.

Sự hóa giải, đối trị tốt nhất đối với ấm cảnh, ma sự là an trụ trong tự tính tâm hay hòa tan mọi ý niệm huyền thuật, phép lạ cùng thần thông vào tính không trống rỗng vĩ đại (đại không). Sau đó, bằng cách quán sát tâm thức mình, sự nhị nguyên của chủ thể bên trong - kẻ nhìn thấy phép lạ, thần thông cùng đối tượng phù thủy bên ngoài đều được hòa nhập làm một với khoảng không của tâm Trí tuệ. Một khoảng không thì luôn luôn là vô hại, bởi vì trong đó không có đối tượng gây hại nào cả và cũng không có cả chủ thể lãnh chịu tổn hại nào hết. Vạn pháp hiện hữu và tồn tại được sinh khởi một cách phi nỗ lực trong tâm Trí tuệ giống như phép lạ và thần thông trí tuệ phi chướng ngại vậy, nó luôn làm lợi lạc và không bao giờ gây ra tổn hại.

Bản chất của ma sự huyễn hoặc có thể được hiểu nhờ khảo sát 4 khía cạnh khác nhau của chúng. Chướng ngại ma sự xuất hiện như là kết quả của việc lệ thuộc vào những cảm giác bị che ám bên trong, và chúng ta vẫn sử dụng những cảm giác bị che ám bên trong này để tạo ra một mối liên kết với các nguyên tố bên ngoài. Ví dụ, những cơn động đất, lũ lụt và nạn tai bản chất vốn là không xấu cũng không tốt. Cha mẹ, gia đình, bạn bè và người thân yêu thì tự chính họ là không xấu cũng không tốt. Tuy nhiên, khi bản ngã, cái tôi của chúng ta móc nối với những hoàn cảnh vật chất bên ngoài này, rồi nó diễn dịch chúng ra theo quan niệm riêng, thì lúc này quan niệm của chúng ta sẽ thành tốt hay xấu, thiện hay ác… và cả hai cách diễn dịch tốt hay xấu này đều trở thành những chướng ngại ma sự.

Ma tự mãn - Mối nguy hiểm bậc nhất đối với các hành giả

Đây là bản chất căn bản của một loại ma mang tên là cái "ta", cái "tôi", cái "ngã". Kinh sách gốc Hán gọi con ma này là Tam-muội ma, tiếng Tạng là snyems-byed-kyi bdud.

Ma tự mãn về những phẩm chất thế tục xuất hiện khi chúng ta tự diễn giải những hoàn cảnh thuận lợi như địa vị, bạn hữu cùng những tiện nghi với sự kiêu hãnh, tự hào, rồi sau đó chúng ta trở nên bị dính mắc, bám chấp vào vận mệnh, số phận tốt đẹp của mình. Ma quỷ tự mãn về những phẩm tính tâm linh thì lại còn vi tế hơn nữa. Ví dụ, chúng ta có thể nghĩ con đường tâm linh của mình là siêu việt, cao cấp, vị thầy của chúng ta là tốt nhất, những thể nghiệm đầy an lạc và linh ảnh của chúng ta là rất đặc biệt. Tâm thức chúng ta trở nên bị che ám bởi sự tự quan trọng hóa với những niệm tưởng này, và vì tâm che chướng của chúng ta không thể làm tăng trưởng những phẩm chất thanh tịnh của mình nên chúng ta không thể chiến thắng được ma quỷ tự mãn.

Ma quỷ tự mãn là mối nguy hiểm bậc nhất đối với các hành giả. Nếu không chứng ngộ và nhận ra được tâm Trí tuệ, thì một hành giả có thể trở thành một vị thánh hay một nhà hiền triết với bản ngã của mình, và nhờ các nghi quỹ thực hành (sadhana) nào đó, mà họ có thể đạt được những năng lực, sức mạnh lớn lao như một pháp sư. Nhưng nếu chúng ta không thực sự hiểu biết về bản chất của trí tuệ chân thực và chúng ta không có sự tự tin vào tự tính tâm của chính mình thì dẫu cho bất kể loại sức mạnh, năng lực nào chúng ta đạt được thông qua sự thực hành, nếu không thể giải thoát được tâm thức mình khỏi sự kiêu hãnh, tự hào vào bản ngã và rốt cuộc nó chỉ là nguyên nhân ném chúng ta vào vòng luân hồi sinh tử mà thôi.

Nhiều năm trước, ở xứ Ấn, có một học giả vĩ đại tên là “Suối Nguồn Giáo Lý”, ông đã sống và giảng dạy tại viện đại học Phật giáo Nalanda. Nhờ thực hành các Nghi quỹ về Bản tôn của mình mà ông đã đạt được một số thành tựu và phô diễn thần thông. Trong lễ quán đỉnh, ông có thể đặt những chiếc bình quán đỉnh ở trên bầu trời để ông có thể dùng hai tay của mình bắt ấn. Tuy vậy, các bậc Thầy đã khuyên ông không nên rời khỏi Nalanda cho tới khi thực sự chứng ngộ được tự tính tâm của mình.

Cuối cùng, ông vẫn quyết định rời viện đại học cùng với một đệ tử tín tâm để thực hiện những hoạt động của một vị thánh trong thế gian. Trên đường đi, ông gặp một cô gái không tin vào Phật pháp. Đến gần một cây đào, ông đã yêu cầu cô ta lấy cho ông vài quả đào nhưng cô ta nói: “Ông hãy tự lấy đi, tôi không muốn phục vụ ông”. Vì vậy, ông ngồi gần cây đào, và nhìn lên, lập tức những quả đào ở trên cây rơi xuống phía trước ông như mưa. Ngay lập tức, cô gái nói: “Trước khi ông ăn những quả đào này, hãy nhìn tôi!”. Khi ông nhìn cô ta, cô ta đã nhìn xuống những quả đào và tất cả những trái đào này lại bay ngược trở lại trên cây, vì thế ông không thể có nổi dù chỉ một trái đào. Ông trở nên nao núng và tức giận. Cô gái nói với ông: “Dù cho ông là một hành giả yogi rất năng lực và mạnh mẽ, nhưng ông sẽ thấy, sau 3 đêm nữa, ông sẽ không còn sống đâu”.

Ông bỏ đi cùng đệ tử của mình và vài ngày sau ông bị đi tiểu ra máu. Nhiều người nói rằng bệnh của ông chỉ có thể được chữa khỏi nhờ bọt biển từ đại dương. Đại dương thì ở quá xa nên ông đã nhờ đệ tử của mình tới đó để mang bọt biển về. Trên đường về, người đệ tử đã gặp một cô gái khác trên đường, cô gái đã hỏi anh đi đâu mà vội vã thế. Khi người đệ tử giải thích rằng thầy của mình đang bị bệnh thập tử nhất sinh. Khi ấy, cô gái buồn bã nói rằng thầy của anh đã chết mất rồi. Người đệ tử vội ném bọt biển đi và chạy về thị trấn chỗ thầy mình ở, nhưng khi tới nơi, anh thấy thầy mình vẫn còn sống. Thầy của anh hỏi: “Bọt biển đâu?”, và người đệ tử giải thích rằng mình đã gặp một cô gái bên đường nói rằng thầy đã chết. Lúc này “Suối Nguồn Giáo Lý” biết rằng mình sẽ chết do năng lực của ma quỷ. Tuy nhiên, ông vẫn quyết định cố gắng dựa vào năng lực của mình để quay trở lại thân xác sau khi chết và vì vậy ông đã bảo đệ tử hãy bảo vệ thi thể của mình.

Khi “Suối Nguồn Giáo Lý” chết, vẫn cô gái trước đó, vào ban đêm, đã hóa hiện ra thành nhiều con chó sói chạy xung quanh ngôi nhà của ông suốt cả đêm, chúng cào vào những cánh cửa của những người hàng xóm và tru lớn tiếng để toàn thị trấn biết có một tử thi ở gần đây. Vào ban ngày, cô ta xuất hiện và loan tin về việc có thể tìm xác chết đó ở đâu, và vì vậy dân tình trong thị trấn đã đến và mang xác chết đi hỏa thiêu.

Nhiều bản văn Phật giáo đã nhắc đến những ví dụ khác nhau về những chướng ngại được tạo ra bởi ma tự mãn. Những hành giả như “Suối Nguồn Giáo Lý” có thể là chư Bồ tát thị hiện để dạy chúng ta cách làm sao nhận ra ảnh hưởng, tác động từ những ma sự này. Vì không có một sự thấu hiểu thực sự, chúng ta sẽ thấy những điều huyền bí hay kỳ lạ với sự nghi ngờ và sự chia tách giữa chủ thể và đối tượng, giữa yếu tố vi tế và thô nặng, để rồi chúng ta hoài nghi về bản chất chân thực của trí tuệ huyền bí vốn sẵn có trong tâm chính mình.

(Lược trích ấn phẩm: “Vũ Điệu Huyền Diệu - Sự Hiển Lộ Tự Tánh của Ngũ Trí Dakini”

Nguyên tác: “Magic dance – The display of the self-nature of the five wisdom Dakinis”)