37 Phẩm Bồ Tát Hạnh

Đỉnh lễ Quan Âm Đại Bi Chủ

Tuy thấy vạn pháp vô lai khứ

Duy chỉ một lòng lợi chúng sinh

Trước Đức Bản tôn Quán Thế Âm

Con đem ba nghiệp cung kính lễ

Bậc chính đẳng giác, nguồn an lạc

Từ tu chính pháp mà hiện thân

Tu pháp luôn nương nhờ trí tuệ

Con xin tuyên thuyết Hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 1
 

Đời nay may mắn được thân người

Thuyền lớn đủ mười tám duyên hy hữu.

Vì muốn ta người mau thoát khỏi

Biển lớn luân hồi ngập khổ đau

Ngày đêm siêng năng không lười biếng.

Văn - Tư - Tu, Bồ tát hạnh nên hành.

***

Phẩm thứ 2
 

Với người tham mến tâm tham luyến

Gió lòng lay động lũ cuốn thân

Sân hận oán hờn tựa lửa thiêu.

Với kẻ không ưa tâm hiềm giận

Vô minh quên hẳn chân giáo pháp

Nên còn thủ xả mãi si mê

Nay giã từ quê hương bám chấp

Xả ly chấp trước Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 3
 

Xa ác cảnh nhị chướng dần tự hoại

Lìa tán loạn thì thiện hạnh tự tăng.

Tâm trí lắng trong chân Pháp liền thấu đạt

Thâm sơn thanh tịnh Bồ tát nương về.

***

Phẩm thứ 4
 

Dù bao lâu sống cùng quyến thuộc

Sẽ đến ngày sinh tử biệt ly

Bao tài sản một đời ta nỗ lực

Phút lâm chung để lại hết cho đời.

Thân ta quán trọ, Tâm là khách,

Sẽ đến ngày khách từ giã ra đi

Vậy nên chi bám chấp đời này,

Xả chấp trước là hạnh chân Phật tử.

***

Phẩm thứ 5
 

Gần bạn xấu khiến tăng thêm ba độc,

Văn - Tư - Tu hư hoại chẳng còn gì,

Thiện hạnh cùng từ bi tâm đều loạn,

Xa lìa bạn ác, Bồ tát mau hành.

**

Phẩm thứ 6
 

Nương bạn lành khiến ác pháp dần tiêu,

Thiện pháp dần tăng như trăng đầu tháng,

So thân mình Thiện tri thức quý hơn,

Thầy hay, bạn tốt Bồ tát nương nhờ.

***

Phẩm thứ 7
 

Ngục tù sinh tử tự mình trói buộc,

Dù Thượng đế, những người trong Tam giới,

Không ai đủ năng lực cứu ta

Duy Tam Bảo - thuyền Từ chân cứu độ,

Quy y nương tựa Bồ tát tìm về.

***

Phẩm thứ 8
 

Ác thú tam đồ khổ khó nhẫn,

Phật dạy rằng ác nghiệp là nhân.

Cho dù mất mạng bỏ thân,

Cũng không gây tội là chân hạnh lành.

***

Phẩm thứ 9
 

Vui Tam giới như sương đầu ngọn cỏ,

Thoáng sinh, thoáng diệt một sát na.

Duy Phật quả tối thượng không thay đổi,

Nỗ lực chứng ngộ, Bồ tát nên hành.

***

Phẩm thứ 10
 

Vô thủy tới nay chúng sinh mẹ,

Còn đương trầm nịch, lỡ mình vui.

Vì độ vô biên chúng hữu tình,

Phát Bồ đề tâm - Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 11
 

Chúng sinh xưa nay chìm đau khổ,

Chỉ vì lo hạnh phúc riêng mình.

Chư Phật từ bi lòng thương xót,

Duy chỉ lợi tha, Phật đản sinh.

Nương theo gương Phật, bao hạnh phúc,

Đổi cho người, ta nhận khổ đau.

Đây mới là hạnh chân Phật tử,

Hãy một lòng dốc chí vâng theo.

***

Phẩm thứ 12
 

Ai đó vì tham tự mình trộm,

Hoặc xúi người trộm cướp của ta.

Lòng vẫn xót thương ta hồi hướng,

Thân thể, tài sản cùng thiện nghiệp.

Mà ta đã tích lũy nhiều đời,

Nguyện tặng cho người không hối tiếc.

Như thế mới là hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 13
 

Ta dù không chút lỗi lầm,

Người kia vô cớ đến ta chém đầu.

Nương sức mạnh lòng từ bi thương xót

Nhận tội thay người, hạnh chân tu.

***

Phẩm thứ 14
 

Nếu ai đó đem bao lời hủy báng,

Truyền lỗi ta trước cả muôn người.

Tâm ta vẫn một lòng bi mẫn,

Vẫn tán dương thiện hạnh của người,

Như thế mới là chân Phật tử.

***

Phẩm thứ 15
 

Trong công chúng, người sinh ác ý,

Nói xấu ta, bới móc mọi lỗi lầm.

Tâm tỉnh thức ta coi là Thầy bạn,

Cung kính cúi đầu, ấy hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 16
 

Thương yêu người khác như con ruột,

Người trở mặt oán hận lại ta.

Lòng không đổi coi như con ốm bệnh,

Thương nhiều hơn, ấy hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 17
 

Với huynh đệ kém, bằng, ta coi trọng,

Người kiêu mạn khinh miệt, hủy nhục ta.

Lòng cung kính, ta đỉnh lễ tri ân,

Tôn trọng như Thầy, ấy hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 18
 

Nhỡ khi bệnh trọng, gia bần,

Ma xâm, nghiệp chướng muôn phần khổ đau.

Không khiếp nhược, khổ đau gánh chịu

Là hạnh tu cao quý vô ngần.

***

Phẩm thứ 19
 

Tuy nổi tiếng muôn người kính nể,

Của cải đầy như Tài bảo Thiên vương.

Nhưng thấy rõ vinh hoa không thực nghĩa,

Lìa kiêu mạn ấy hạnh Bồ đề.

***

Phẩm thứ 20
 

Nếu sân giận trong lòng chưa chế ngự,

Thì bên ngoài kẻ thù sẽ càng tăng.

Chỉ Từ bi quân là sức mạnh,

Thuần phục tự tâm, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 21
 

Tham đắm sáu trần như uống nước mặn,

Càng uống lại càng khát nhiều thêm.

Sáu trần hấp dẫn sáu căn tham ái,

Tức thời buông xả, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 22
 

Vạn pháp đều do tâm biến hiện,

Bản Tâm nguyên thủy vốn tính không.

Thấy rõ nhị nguyên không thực tính,

Xa lìa phân biệt, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 23
 

Khi gặp cảnh vui tươi đẹp ý,

Quán huyễn như cầu vồng mùa hạ.

Tuy mỹ lệ nhưng không thực chất,

Xả ly tham chấp, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 24
 

Vọng chấp thật thường gây đau khổ,

Mọi đau khổ như mộng chết con trai.

Khi nghịch cảnh khổ đau ta gặp,

Quán là hư vọng, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 25
 

Cầu Giác ngộ sẵn sàng thân còn bỏ,

Huống chi là những vật ngoại thân.

Bố thí, cúng dàng không hy vọng,

Không mong báo đáp, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 26
 

Không giữ giới tự lợi khó thành,

Nếu muốn lợi tha càng khó khăn.

Tham luyến thế gian ta buông xả,

Chuyên tinh trì giới, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 27
 

Phật tử mong tích lũy nghiệp lành,

Nên thấy oan gia như kho báu.

Với người hại mình tâm không hận

Tu tâm nhẫn nhục, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 28
 

Người Nhị thừa tuy chỉ cầu tự lợi,

Còn gắng công như cứu lửa cháy đầu.

Bồ tát lợi sinh khơi nguồn đức,

Phát đại Tinh tiến, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 29
 

Dù tu thiền định được thành tựu,

Mà không phát triển trí giác ngộ

Làm sao nhổ tận gốc não phiền,

Chỉ chân trí tuệ năng đoạn hết.

Bởi vậy hãy rời Tứ vô sắc,

Thiền định Ba la mật, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 30
 

Nếu không tuệ giác dẫn ngũ độ

Phật quả Chính giác chẳng thể thành.

Phương tiện cần Tam luân không tịch,

Trí tuệ sáng soi, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 31
 

Nếu không vi tế xét lỗi mình,

Dù đạo mạo nhưng không thực chất.

Thế nên luôn luôn hằng quán sát,

Đoạn hết lỗi mình, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 32
 

Do sức mạnh phiền não che tâm

Chỉ trích lỗi người, mình tổn đức

Với người tu tập hạnh Đại Thừa,

Không nói lỗi người, chân Phật tử.

***

Phẩm thứ 33
 

Tham danh ham lợi nên tranh luận,

Văn - Tư - Tu sẽ dần dần tổn hao.

Nhà đại thí chủ cùng bằng hữu,

Xa lìa tham chấp, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 34
 

Lời thô ác khẩu não tâm người,

Lại tổn hạnh nghi của tự thân

Những lời khiến đau lòng người khác,

Tuyệt dứt ác ngôn, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 35
 

Phiền não, tập khí khó đối trị,

Minh trì Chính niệm là binh khí.

Tham, sân, phiền não vừa khởi sinh,

Tự giác chiếu soi, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 36
 

Dù làm việc gì hay ở đâu,

Cần quán động cơ đang thế nào

Phản quang chính niệm hằng soi chiếu,

Thành tựu lợi tha, Phật tử hành.

***

Phẩm thứ 37
 

Vì trừ biển khổ của chúng sinh,

Siêng tu thành tựu các thiện pháp.

Tam luân không tịch, thanh tịnh tuệ,

Hồi hướng Bồ đề, Phật tử hành.

Con nay nương vào Kinh, Luận điển,

Theo những điều Thánh chúng diễn tuyên.

Giúp người muốn học Bồ tát hạnh,

Nên soạn Ba bảy phẩm Bồ đề.

Tài mọn sơ học, văn chưa tinh,

Hiền nhân xem đến xin hoan hỉ.

Nhưng vẫn y Kinh Luận Thánh nhân,

Khiến người thực hành không lầm lỗi.

Hạnh Bồ tát mênh mông vô lượng,

Trí tuệ con hạn hẹp vô cùng.

Xin bậc Trí giả rộng tha thứ,

Đạt lý, xả bỏ mọi ngôn từ.

Hồi hướng công đức thù thắng này,

Nguyện cầu hết thảy chúng hữu tình

Chứng đạt tâm giác ngộ tối thượng,

Chân - Tục nhị đế vốn dung thông,

Niết bàn, sinh tử không bám chấp.

Thành tựu đại bi Quán Thế Âm,

Che chở cứu độ chúng hữu tình.

(Nguyên tác: Bậc Toàn Tri Tối Tôn Quý
Đức Pháp Vương Gyalwang Drukpa