Vì sao trẻ cảm nhận về vô thường tốt hơn người lớn?

Hầu hết các trạng thái tinh thần của chúng ta đều lên xuống thất thường nhiều lần trong ngày dựa vào các sự kiện bên ngoài ảnh hưởng đến chúng ta ra sao. Này nhé, được ôm người thân trong tay, thì hạnh phúc; được khen ngợi, thì vui vẻ; được khen thưởng, thì sung sướng; bị chỉ trích, thì bực bội; bị chán ghét, thì buồn bã; bị thất bại, thì thất vọng… Tuy nhiên, bản chất chân thật của cảm xúc không phải là “tốt” hay “xấu”; đó là những gì chúng ta cảm nhận đúng đắn về chính mình và về cuộc sống.

Bởi lẽ cảm xúc sẽ tăng lên và rồi cũng sẽ tan mất, các bậc cha mẹ có thể dạy con mình xử lý những cảm xúc một cách tự nhiên nhất ngay trong hiện tại và khi cảm xúc đó đã bị thời gian đẩy lùi về phía sau. Cảm xúc chính là cảm xúc, đừng ép uổng hay sửa đổi gì ở con vì điều đó không cần thiết.

Tại sao lúc này trẻ buồn lúc sau lại có thể vui ngay?

Tâm trạng của trẻ nhỏ biến đổi cực kì nhanh. Lúc này chúng có thể đang khóc vì một người bạn đã xúc phạm chúng, hoặc con mèo cưng vừa chạy đi mất; ngay sau đó chúng lại có thể chuyển ngay sang việc khác và cười hạnh phúc rồi. Bạn có thể sẽ cảm thấy buồn rất lâu khi con bạn buồn chứ nó thì có lẽ đã có thêm vài lần buồn và vui như thế rồi. Giúp con trẻ vượt qua được nỗi buồn có nghĩa là cho chúng một bờ vai yêu thương để tựa vào và khóc mỗi khi cần và không gian mà chúng cần để tiếp tục tiến lên. Có một vài trường hợp – như cha mẹ ly hôn hoặc chia ly chẳng hạn – sẽ tạo ra một cú sốc tinh thần và nhiều hoài nghi không dễ nguôi ngoai một sớm một chiều. Trong những trường hợp như vậy, bài tập dưới đây sẽ có hiệu quả.

Có thể nói rằng trẻ em có “kinh nghiệm” về quy luật vô thường tốt hơn người lớn, mặc dù chúng không hề biết “vô thường” là gì. Tâm trạng của chúng đến và đi tựa như một cơn gió. Một lúc nào đó chúng có thể cực kì vui sướng khi một người bạn đến chơi cùng với chúng; lúc sau chúng đã có thể khóc như mưa như gió khi không tìm thấy bạn búp bê. Giúp trẻ nhận ra và hiểu được rằng thay đổi là một phần tất yếu của cuộc sống, không có gì là mãi mãi – việc này sẽ giúp trẻ tiết chế được những đỉnh điểm của sự vui mừng cũng như vượt qua được vực thẳm của nỗi buồn.

BÀI TẬP THỰC HÀNH: Con mèo của con bỏ đi từ năm ngoái, tại sao tới giờ con vẫn buồn?

Giả sử con bạn rất buồn khi nó nhìn lại những bức ảnh chụp con mèo cưng đã biến mất vài năm trước. Bạn hãy nói với con rằng con buồn cũng được thôi, nhưng con nên nghĩ về những điều tốt đẹp và cầu nguyện cho con mèo. Chúng ta không cố gắng loại bỏ hoàn toàn cảm xúc tự nhiên của con trẻ, nhưng hãy cố gắng biến chúng thành những điều tích cực để con bạn cảm thấy có động lực hơn. Bởi trong cuộc sống sau này, con bạn sẽ không tránh khỏi những mất mát, thất vọng. Bởi vậy, bạn có thể dạy con ngay từ bây giờ không nên kỳ vọng bất cứ thứ gì hay điều gì sẽ đem lại hạnh phúc vĩnh viễn. Ngược lại, bất cứ thứ gì không đẹp hay khiến con không hài lòng đều cũng không tồn tại mãi mãi. Mọi thứ sẽ thay đổi, có thể thay đổi theo chiều hướng tốt hơn, cho nên con không cần buồn rầu hay chối bỏ điều gì cả.

Thông thường, một người sẽ khó mà thoát khỏi cảm giác mất mát và tuyệt vọng khi cố gắng phớt lờ những điều khiến anh ta buồn. Vì thế, dạy cho trẻ ý thức rõ được rằng thứ cảm giác tồi tệ đó đang tồn tại trong nó, giúp nó đối diện với chúng thì cũng chính là bạn đang giúp con vượt qua được chúng.

Một trò chơi nhỏ sau đây có thể giúp con bạn vượt qua được những cảm xúc buồn bã vì cái chết của một vật nuôi, việc mất đi một món đồ yêu thích, đánh nhau với bạn bè, hay các tình huống tương tự. Bạn có thể đặt một chiếc bếp nhỏ ở sân hoặc khoảng trống sau nhà cũng được. Hãy cho bọn trẻ viết mọi cảm xúc và những thứ mà chúng muốn bỏ đi vào tờ giấy. Hãy bảo chúng gấp những tờ giấy lại và đến bên ngọn lửa, và ném những tờ giấy đó vào để ngọn lửa thiêu rụi chúng đi. Khi ngọn lửa cháy, hãy bảo bọn trẻ hình dung ra những cảm xúc đó đang thoát khỏi đầu chúng và bay theo làn khói rồi tiêu tan hết vào không trung.

(Nguyên tác: “Karma Kids - Những đứa con của Phật”

Tác giả: Greg Holden)