Hành trình chứng ngộ Tam thân Phật

Ở mức độ khái quát, chúng ta có thể nói Pháp Thân (Dharmakaya) là tinh túy, thể tính chân thật của Phật, đồng nghĩa với Chân như, là thể của vũ trụ; Báo thân (Sambhogakaya) hay Đại hỷ lạc thân, là Thân Phật hiển hiện trong các cõi Tịnh độ; Hóa thân (Nirmanakaya) hay Ứng hóa thân, là Thân Phật hiển hiện trong cõi luân hồi với mục đích cứu độ chúng sinh.

Cho dù chúng ta có chứng ngộ được Tam thân đó hay không, chúng ta có được cho biết về Tam thân đó hay không, về mặt bản thể, tinh túy đó vẫn luôn tồn tại thường hằng. Lấy ví dụ như, nếu bạn được bậc Thầy hoặc một người nào khác cho biết, hoặc giả sử như bạn không được bất cứ bậc Thầy bên ngoài hoặc một ai khác cho biết rằng Phật hay Thượng sư chính là Pháp thân, thì trong chân lý tuyệt đối, vẫn tồn tại Pháp thân. Nếu không có Pháp thân sẽ không có Phật.

Phẩm chất của Pháp thân là Trí tuệ Toàn tri; phẩm chất của Báo thân là Tình yêu thương, Lòng bi mẫn và phẩm chất của Hóa thân là sự Khích lệ bất hoại.

Ý nghĩa thực sự của Tam thân tựa như nước: khi nước hoàn toàn đóng băng thì giống như đá - hình tướng bên ngoài của đá và nước khác nhau nhưng tính chất cùng là nước. Tương tự như vậy, dù cho được thể hiện ra bên ngoài như thế nào đi nữa, phẩm chất của Tam thân vẫn là Trí tuệ, Tình yêu thương và sự Khích lệ bất hoại. Về mặt bản môn, chúng ta là Pháp thân. Nhưng chúng ta chưa đủ lòng từ bi trong hành động hay tình yêu thương hoặc chúng ta đang không thực hành điều đó hoặc không thể hiện bản thân là một người từ bi hay tràn đầy tình yêu thương, cũng không thể hiện bản thân là một bậc toàn tri hay một người khích lệ những chúng sinh khác.

Vậy liệu điều đó có nghĩa là về mặt bản lai chúng ta không phải là đầy đủ Tam thân hay không? Không, điều đó không có ý nghĩa như vậy. Điều đó chỉ có nghĩa là chúng ta chưa giác ngộ, do vậy chúng ta là những chúng sinh trong cõi luân hồi. Nhưng phẩm chất đó chắc chắn vẫn tồn tại, ngay cả khi không thể hiện thành một người tràn đầy lòng bi mẫn, thì lòng bi mẫn căn bản vẫn nằm trong Báo thân bởi vì đó là phẩm chất căn bản của Báo thân. Để hiểu được những điều này, các bạn cần thực hành thiền định với tâm chí thành và dưới sự hướng đạo của một bậc Thầy giác ngộ tựa như Đức Milarepa. Bạn sẽ không thể thực chứng Tam thân nếu chỉ thông qua việc học hỏi. Việc đó gần như là điều không thể làm được. Ngay cả khi bạn là một học giả vĩ đại biết rõ mọi thứ, bạn sẽ không biết hết được về Tam thân.

Khi chứng ngộ được Pháp thân, Báo thân và Hóa thân, bạn sẽ trở nên bất biến, bất diệt và bạn sẽ thực sự đạt được những phẩm chất đó. Hóa thân liên quan nhiều hơn đến thân thể vật lý chúng ta; Báo thân liên quan nhiều hơn đến khẩu và Pháp thân liên quan nhiều hơn đến ý. Thân, khẩu, ý là những điểm rất quan trọng. Khi bạn chứng ngộ được Tam thân, Tam thân sẽ tương ứng với thân, khẩu, ý.

Khi ấy, tâm sẽ rất ổn định và trí tuệ bản lai sẽ hiển lộ hoàn toàn. Khi chúng ta đạt được giác ngộ nghĩa là chứng đạt được Pháp thân, chúng ta sẽ trở nên toàn tri, sẽ biết mọi thứ vì đó là phẩm chất của Pháp thân. Những bậc thầy có phẩm chất toàn tri bởi vì các Ngài đã giác ngộ. Chúng ta chưa giác ngộ nên chúng ta chưa hiểu biết. Chúng ta biết những gì chúng ta nhìn thấy, nhưng chúng ta không biết chuyện gì đang diễn ra sau bức tường vô minh che chắn tầm nhìn của chúng ta. Hiểu biết của chúng ta chưa đầy đủ mà còn phụ thuộc rất nhiều vào thế giới tương đối, vì thế chúng ta chưa thể cho rằng mình đã toàn tri.

Tương tự như vậy với khẩu, tức là Báo thân. Lấy ví dụ như, hiện nay tôi cần đến tất cả các thiết bị này để nói và để các bạn có thể nghe rõ giọng nói của tôi. Nhưng nếu các bạn ra khỏi chỗ này, các bạn sẽ không nghe thấy giọng nói của tôi bởi vì giọng nói này phụ thuộc rất nhiều vào các điều kiện trong thế giới tương đối. Nhưng nếu Đức Phật Thích Ca Mâu Ni đang giảng pháp ở đây, dù cho bạn có ở cách xa nơi đây bao nhiêu đi nữa, bạn vẫn sẽ nghe thấy Ngài giảng pháp mà không cần phải dùng tới bất cứ thiết bị nào. Những lời giảng pháp của Ngài sẽ không bị gián đoạn như sự gián đoạn trong một cuộc gọi điện thoại đường dài. Điều này thực sự là bất hoại. Đó là kết quả khi chúng ta chứng ngộ được Báo thân.

Điểm quan trọng nhất để có thể chứng đạt được Tam thân Phật đó chính là Bồ đề tâm. Thực chất là, xuất phát từ tâm nguyện vị tha và lòng từ bi vô lượng cùng Bồ đề nguyện vô tận, chư Phật và chư Thượng sư giác ngộ thị hiện dưới nhiều sắc tướng khác nhau trong hình thức Báo thân hay Hóa thân song không bao giờ rời tự tính trí tuệ Pháp thân. Chừng nào chúng sinh còn trầm luân trong biển khổ, thì các Ngài vẫn không ngừng thị hiện các Ứng Hóa thân để tận độ giải thoát, đem đến niềm an vui chân thật và đánh thức tiềm năng tâm linh vốn sẵn đủ từ bi và trí tuệ nơi mỗi hữu tình. Với mỗi tâm niệm, hơi thở, nhịp đập của trái tim đều cống hiến trọn vẹn cho sự nghiệp vô ngã vị tha, phụng sự nhân loại và vũ trụ, các Ngài xứng đáng với vô lượng tán thán cúng dàng của pháp giới chúng sinh.

(Trích ấn phẩm: “Bardo - Bí mật nghệ thuật sinh tử”

Nhà xuất bản Tôn giáo, 2012)