11 bí quyết giúp bạn hành thiền tiến bộ

Thiền là quá trình bạn quán sát, theo đó tâm vẫn ghi nhận hành động nhưng không mất đi sự tỉnh thức. Những gì mà bạn nhìn vào sẽ đáp ứng vào tiến trình nhìn. Những gì mà bạn đang nhìn chính là bạn, và những gì bạn thấy sẽ tùy thuộc vào cách bạn nhìn. Do vậy, tiến trình thiền tập cực kỳ tinh tế, và kết quả sẽ tùy thuộc tuyệt đối vào trạng thái của tâm. Các thái độ sau đây sẽ giúp bạn đạt được tiến bộ khi thiền tập.

1. Đừng mong đợi bất cứ điều gì

Bạn hãy ngồi trở lại và nhìn xem cái gì xảy ra. Hãy xem toàn bộ [thiền tập] như một thử nghiệm; hãy tham dự tích cực vào chính sự thử nghiệm, nhưng đừng phân tâm vào chuyện mong đợi kết quả [thiền tập]. Do vậy, bạn đừng lo lắng về bất kỳ kết quả nào, hãy để thiền tập trôi chảy theo tốc độ và hướng đi riêng của nó. Hãy để thiền tập dạy cho bạn những gì nó muốn hiển lộ cho bạn. Sự tỉnh thức khi thiền tập là để giúp bạn thấy thực tại chính xác như nó là. Cho dù điều đó có đáp ứng với mong đợi của bạn hay không, nó cũng đòi hỏi ở bạn một sự ngưng đọng tạm thời tất cả các thành kiến và ý kiến. Chúng ta phải cất dẹp đi các hình ảnh, ý kiến và diễn dịch của chúng ta sang chỗ khác trong khi thiền tập, nếu không, chúng ta sẽ vấp ngã vào chúng.

2. Đừng căng thẳng, cưỡng bách bất cứ thứ gì

Thiền tập không hề có tính xông xáo nào, cũng không có cố gắng mạnh bạo nào. Hãy cứ để nỗ lực [thiền tập] của bạn thư giãn và đều đặn.

3. Đừng vội vã, hấp tấp

Hãy từ từ thoải mái, ngồi lên một tọa cụ, và ngồi như thể bạn có trọn cả một ngày. Bất cứ những gì thực sự giá trị đều cần thời gian để phát triển. Hãy kiên nhẫn, kiên nhẫn, và kiên nhẫn.

4. Đừng dính mắc vào bất cứ điều gì, và đừng xô đẩy ra bất cứ điều gì

Bạn hãy để mặc cho những gì tới cứ tới và đi, sinh và diệt như đúng bản chất của chúng. Nếu các hình ảnh tốt khởi lên trong tâm bạn thì đều là tốt. Nếu các hình ảnh xấu khởi lên trong tâm bạn thì cũng tốt thôi. Hãy nhìn tất cả chúng như bình đẳng, và nhẫn chịu với bất cứ gì xảy ra, đừng chống trả với bất cứ gì bạn kinh nghiệm, mà hãy quan sát tất cả một cách tỉnh thức.

5. Hãy buông xả

Hãy học cách cho trôi đi tất cả những biến đổi hiện ra. Bạn nên thả lỏng và thư giãn.

6. Chấp nhận bất cứ thứ gì sinh khởi

Điều này cũng áp dụng đối với các cảm thọ của bạn, ngay cả những cảm thọ bạn không mong muốn. Hãy chấp nhận các kinh nghiệm của bạn, ngay cả các kinh nghiệm bạn ghét. Đừng lên án chính mình về sự bất toàn và thất bại, bạn hãy học để thấy rằng tất cả các hiện tượng trong tâm là những gì có thể hiểu và để nó tự nhiên một cách toàn hảo. Hãy thực tập sự chấp nhận không phân biệt vào mọi thời, và với lòng tôn kính mọi thứ mà bạn kinh nghiệm.

7. Hãy dịu dàng và tử tế với chính bạn

Bạn có thể không toàn hảo, nhưng bạn là tất cả những gì bạn phải làm việc với, và tiến trình trở thành “một ai đó” mà bạn sẽ là, thì khởi đầu với sự chấp nhận toàn bộ “cái ai đó” mà bạn đang là.

8. Hãy khảo sát chính bạn bằng cách nêu câu hỏi về mọi thứ

Bạn không cần xem mọi thứ như điều phải tin. Đừng tin vào bất cứ gì chỉ vì nó nghe có vẻ như khôn ngoan và giáo lệnh. Hãy tự mình thấy đã. Như thế không có nghĩa là bạn phải hoài nghi, ngoan cố hay bất kính. Nó chỉ có nghĩa là bạn phải thực chứng. Hãy đưa tất cả các lời dạy vào cuộc thử nghiệm thực sự trên kinh nghiệm của bạn, và hãy để kết quả trở thành hướng dẫn viên của bạn tới sự thật. Thiền minh sát khởi xuất từ một khát vọng nội tâm để tỉnh thức đối với những gì có thực, và để thành tựu tuệ giải thoát đối với bản chất chân thật của mọi sự hiện hữu.

9. Hãy nhìn tất cả trở ngại như là một thử thách

Các trở ngại sinh khởi chính là các cơ hội để bạn học hỏi và trưởng thành. Đừng chạy trốn chúng, hãy để chúng hiện hữu trong sự im lặng thánh thiện của bạn. Bạn có một trở ngại? Tốt đó! Có thêm hạt lúa để xay đó! Bạn hãy hân hoan, nhìn nhận và khảo sát.

10. Đừng để mọi thứ đè nặng trong lòng

Bạn không cần phải giải quyết hết mọi thứ. Việc khởi niệm vọng tưởng không giải thoát bạn ra khỏi cạm bẫy. Trong thiền tập, tâm sẽ được  tịnh hóa một cách tự nhiên bởi sự tỉnh thức, bởi sự quán tâm lặng lẽ. Sự khảo sát theo thói quen không nhất thiết xóa bỏ những thứ đang ràng buộc bạn. Tất cả những điều cần thiết chỉ là một nhận thức rõ ràng, phi khái niệm về những gì chúng đang là và về những cách mà chúng đang hoạt dụng. Chỉ riêng như thế cũng là đủ để giải thoát chúng [các niệm bất tịnh]. Các khái niệm và lý luận chỉ gây cản trở thêm cho bạn. Đừng suy nghĩ mà hãy nhìn thôi.

11. Đừng để tâm bạn dính mắc vào sự phân biệt

Nếu bạn để tâm phân biệt thì đó là một tiến trình nguy hiểm. Nếu không cẩn trọng xử lý, nó sẽ dẫn bạn trực tiếp tới ngã mạn. Sự suy nghĩ của người bình thường thì đầy những tham vọng, ghen tị và kiêu mạn. Một người nhìn thấy một người khác trên đường phố có thể tức khắc nghĩ rằng: “Ông này trông đẹp trai hơn mình”, kết quả tức khắc sẽ là ghen tị hay xấu hổ. Một thiếu nữ thấy một thiếu nữ khác có thể nghĩ: “Mình xinh đẹp hơn cô này”, kết quả tức khắc là sự kiêu căng, ngạo mạn. Loại so sánh này là một thói quen tâm thức, và nói dẫn trực tiếp tới những xúc tình tiêu cực như tham ái, ghen tị, kiêu căng, thù ghét. Đó là một trạng thái tâm thức bất thiện, nhưng chúng ta cứ làm như thế ngày này qua ngày khác. Chúng ta so sánh về ngoại hình của mình với người khác, về sự thành công của mình, về thành tựu của mình, về sự giàu có của mình, hay về sự thông minh của mình. Và mọi thứ này dẫn chúng ta tới cùng một chỗ, đó là sự xa rời thực tại, tạo thêm những rào cản giữa con người với con người, cũng như thúc đẩy sự phát triển những xúc tình tiêu cực.

(Nguyên tác: “Mindfulness in Plain English”

Tác giả: HT. Henepola Gunaratana

Việt dịch: Nguyên Giác)