Quyến thuộc là nhân duyên hội tụ, ân oán luân hồi

Thuở xưa có một Phạm Chí xuất gia học Đạo từ nhỏ và mãi đến 60 tuổi mà vẫn không đắc Đạo. Theo pháp của Phạm Chí, nếu đến 60 tuổi mà vẫn không đắc Đạo thì trở về nhà lấy vợ lập gia đình. Sau đó, vợ ông sinh được một đứa con trai rất tuấn tú đáng yêu. Lên đến bảy tuổi, đứa bé tinh thông học vấn, biện tài xuất chúng, và tài giỏi hơn mọi người. Một hôm đứa bé lâm trọng bệnh và hốt nhiên mạng chung. Phạm Chí thương nhớ khôn nguôi và chẳng thể nào tự kiềm chế cõi lòng. Ông nằm ôm thi thể của con, bi thương đến tắt thở đến một hồi lâu mới tỉnh lại. Lúc ấy thân tộc can gián và buộc phải mang xác con ông đi mai táng ở ngoài thành.

Bấy giờ Phạm Chí tự nghĩ: "Giờ ta có khóc lóc mãi thì cũng vô ích. Chi bằng hãy đến chỗ của Diêm Vương để xin lại mạng sống của con mình".

Và thế là Phạm Chí tắm rửa thân thể, ăn chay trì giới, rồi mang theo hương hoa và đi ra khỏi nhà.

Gặp ai ông cũng hỏi rằng: "Xin hỏi có biết nơi xứ của Diêm Vương ở đâu không?".

Lần lần đi về phía trước khoảng vài ngàn dặm, ông tiến vào rừng sâu và thấy các Phạm Chí đắc Đạo, rồi cũng lại hỏi như trên.

Các Phạm Chí bảo rằng: "Ông hỏi nơi xứ của Diêm Vương để làm gì?".

Ông đáp rằng: "Tôi có một đứa con thông minh hơn người và nó vừa mới chết gần đây. Tôi đau khổ tột cùng mà chẳng thể nào ngăn được. Tôi muốn đến chỗ của Diêm Vương để xin lại tính mạng của đứa bé, rồi dẫn nó về nhà nuôi dưỡng để nhờ cậy lúc tuổi già".

Các Phạm Chí thương cảm cho sự ngu si của ông nên liền bảo rằng:

- Chỗ ở của Diêm Vương không phải là nơi mà người sống có thể đến. Tuy nhiên chúng tôi sẽ chỉ cho ông phương xứ. Từ đây đi về hướng tây hơn 400 dặm thì sẽ gặp một dòng nước và trong ấy có một thành quách. Đây là chốn dừng chân qua đêm của chư thiên thần đi tuần tra ở thế gian. Diêm Vương thường vào mùng tám của mỗi tháng sẽ đi tuần tra và chắc chắn ghé qua thành này. Ông hãy ăn chay trì giới và đến đó thì tất sẽ được gặp.

Phạm Chí vui mừng và vâng lời ra đi. Ông đến trong dòng nước và thấy một thành quách nguy nga; cung điện, phòng ốc và mái hiên như ở trời Tam Thập Tam. Phạm Chí đến cổng thành, quỳ gối thắp hương, và cầu nguyện xin gặp Diêm Vương. Lúc ấy Diêm Vương sai kẻ gác cổng ra hỏi.

Phạm Chí thưa rằng:

- Đến tuổi xế chiều tôi mới sinh được một đứa con trai và muốn nuôi dưỡng để cậy trông lúc tuổi già. Ngờ đâu nuôi con khôn lớn được bảy tuổi thì gần đây nó đã qua đời. Cầu mong đại vương hãy rủ lòng thương xót mà bố thí lại tính mạng của con tôi.

Diêm Vương nói rằng:

- Tốt lắm! Con ông hiện giờ đang chơi trong khu vườn phía đông. Ông hãy tự đến đó dẫn nó về.

Phạm Chí lập tức đến đó và thấy con mình đang nô đùa cùng với những đứa trẻ khác.

Ông liền đến trước bồng con lên và nhìn nó mà khóc than rằng:

- Cha ngày đêm nhớ con, ăn ngủ chẳng ngon. Con có biết nỗi khổ nhọc của cha mẹ chăng?

Đứa trẻ sợ hãi la lên và trách mắng rằng:

- Cái ông già ngu ngốc chẳng biết lý lẽ! Tôi chỉ tạm thoáng sinh làm con trai của ông thôi. Ông đừng có nhiều lời và hãy sớm rời khỏi. Giờ ở đây tôi tự có cha mẹ. Nay không hẹn mà gặp và ông có bồng bế tôi thì cũng vô ích.

Phạm Chí buồn bã và ngậm ngùi bỏ đi.

Sau đó ông tự nghĩ thầm: "Ta từng nghe rằng Đạo nhân Cồ Đàm có thể biết được thần hồn biến hóa của người khác. Ta hãy đến hỏi Ngài".

Lúc ấy Phạm Chí liền trở về và tìm đến chỗ của Phật. Bấy giờ Đức Phật thuyết Pháp cho đại chúng ở Tinh xá Kỳ Viên gần thành Phong Đức.

Khi trông thấy Phật, Phạm Chí cúi đầu đảnh lễ và hướng về Đức Phật mà kể rõ gốc ngọn của sự tình:

- Thưa Thế Tôn! Nó đích thật là con trai của con. Ấy mà nó chẳng chịu nhận. Nó còn bảo ngược con là ông lão ngu si và chỉ tạm thoáng sinh làm con trai của con thôi. Nó hoàn toàn chẳng có chút ân tình của phụ tử. Sao lại như thế?

Phật bảo Phạm Chí:

- Ông quả thật ngu muội. Người chết thì thần thức lìa khỏi và lại thọ sinh. Cha mẹ vợ con chỉ là nhân duyên hội tụ. Đây ví như khách ở tạm rồi bỏ đi. Kẻ ngu mê chấp trước mà cho là của mình nên phải chuốc lấy ưu sầu khổ não. Phàm phu chẳng biết căn nguyên, cứ chìm đắm trong sinh tử mà không hề thôi nghỉ. Duy chỉ có người trí chẳng vướng ái ân, giác ngộ thống khổ, xả bỏ tập khí, siêng tụng Kinh trì giới, và diệt trừ vọng tưởng thì mới chấm dứt sinh tử.

Lúc bấy giờ Thế Tôn liền nói kệ rằng:

"Người đời nuôi vợ con

Chẳng quán lẽ vô thường

Cái chết bỗng chợt đến

Ví như nước chảy xiết

 

Cha con chẳng thể cứu

Họ hàng hy vọng gì?

Mạng hết cậy quyến thuộc

Như mù cầm đèn sáng

 

Bậc trí hiểu ý trên

Kinh giới hãy tu trì

Siêng hành vượt thế gian

Diệt trừ tất cả khổ

 

Lìa xa các vực thẳm

Như gió thổi tan mây

Đã diệt tư tưởng tà

Đó là chánh tri kiến

 

Tuệ là báu thế gian

An lạc chứng vô vi

Ai biết thọ chánh giáo

Vĩnh đoạn sinh già chết"

Khi nghe kệ, Phạm Chí hoát nhiên tỏ ngộ, biết thọ mạng vô thường và vợ con như khách trọ. Ông liền cúi đầu cung kính và xin làm Đạo Nhân.

Đức Phật bảo:

- Lành thay!

Lúc đó râu tóc của Phạm Chí tự rụng và liền trở thành Khất Sĩ. Sau đó, Ngài tư duy về ý nghĩa của bài kệ, đoạn diệt niệm tưởng ái ân và liền đắc Đạo Ứng Chân ngay tại chỗ ngồi.

(Nguồn: “Kinh Pháp cú thí dụ”

Hán dịch: Pháp sư Pháp Cự và Pháp Lập

Việt dịch: Nguyên Thuận)