Quán tưởng thường được thực hành trước, sau đó là trí tuệ tự nhậm vận

Trong Kim Cương thừa, hành giả cần ngăn Thân, Khẩu, Ý khỏi các nhận thức thông thường, và để làm được điều này, hành giả nương vào trí tuệ và các phương tiện thiện xảo, chẳng hạn như phương tiện quán tưởng. Trong các phương pháp quán tưởng, bạn không nhìn nhận vạn pháp theo cách thông thường mà khởi đầu với việc quán tưởng Đức Thượng sư của bạn là một vị Phật, các đạo hữu là chư Bồ tát, nơi cư ngụ là miền Tịnh Độ, mọi thanh âm đều là chân ngôn, mọi tâm ý đều là trí tuệ, hay trí tuệ hỷ lạc. Còn trí tuệ nghĩa là an trú trong trạng thái thanh tịnh, trí tuệ bất nhị, không tạo tác của tự tính. Hai thực hành phương tiện và trí tuệ này giúp bạn ngăn Thân, Khẩu, Ý khỏi những nhận thức thông thường. Đây cũng chính là tinh túy của giới nguyện Kim Cương thừa.

Trong hai thực hành này, quán tưởng thường được thực hành trước, sau đó là trí tuệ tự nhậm vận. Thông qua quán tưởng, chúng ta thấu hiểu tính không của sắc tướng, âm thanh. Như vậy, chúng ta đạt được trí tuệ hiểu biết thông qua quán tưởng.

Nhưng trước tiên, tại sao chúng ta cần phải quán tưởng? Tại sao chúng ta cần trì tụng? Tại sao chúng ta cần phải an trụ hay thiền định? Có những người còn tự hỏi lợi ích của việc quán tưởng là gì? Có phải là thật đâu, tôi chỉ quán tưởng ra thôi, vậy thì lợi ích là gì? Thế nhưng, bạn cần phải hiểu rằng “Toàn bộ cõi luân hồi này hiện hữu đều do sự phóng chiếu chấp trước mà ra. Chúng ta vẫn luôn phóng chiếu ra mọi thứ để rồi bám chấp và khổ đau vào kết quả của sự phóng chiếu đấy”.

Cho dù còn có vô số nguyên nhân sâu xa liên quan tới sự quán tưởng, song lúc này vì chúng ta còn đang có nhiều khái niệm về cái đẹp, xấu,... vô số khái niệm nhị nguyên như vậy, nên thông qua quán tưởng, bằng cách quán rằng tất cả mọi thứ đều thanh tịnh, rằng cõi này là cảnh giới Tịnh Độ, mọi Bậc Thầy đều là Phật, hết thảy Tăng Già là chư Bồ tát, đất nước này cũng là cõi Tịnh Độ, mọi quán tưởng của chúng ta đều hướng tới sự thanh tịnh vô nhiễm. Sở dĩ chúng ta hướng tới sự thanh tịnh vô nhiễm là vì nếu như không có những khái niệm nhị nguyên, chúng ta sẽ không phân biệt xấu đẹp, khen chê. Tất cả mọi thứ vốn hoàn hảo tự nhiên. Xấu hay tốt là do khái niệm ngụy tạo!

Như vậy việc quán tưởng giúp bạn hiểu ra rằng nếu như không phải do sự tạo tác của chúng ta thì vạn pháp vốn tự nó đã hoàn hảo và toàn thiện. Chính vì vậy nên trong truyền thống Kim Cương thừa, việc tôn kính Thượng sư là Đức Phật là điều vô cùng quan trọng. Bởi nếu bạn muốn hiểu được chân lý tối thượng và bản chất tối thượng của tâm bạn, bạn cần phải quán tưởng bằng trí tuệ bất nhị. Như vậy, thoạt đầu bạn sẽ tôn kính Thượng sư là một Đức Phật và phát khởi tâm chí thành, rồi về sau khi sự hiểu biết của bạn đạt tới một mức độ cao hơn, bạn cần phải tôn kính Thượng sư là hóa thân của trí tuệ bất nhị.

Chính do đó mà Kim Cương thừa đặc biệt nhấn mạnh tầm quan trọng của Thượng sư và việc tìm cầu bậc Thượng sư có đầy đủ phẩm hạnh. Sau khi đã quán sát bậc Thượng sư, chúng ta sẽ phải luôn coi mọi hành động của Thượng sư là tuyệt hảo. Vì sao chúng ta lại phải coi mọi hành động của Thượng sư là tuyệt hảo? Bởi xét từ quan điểm bất nhị thì vạn pháp đều hoàn hảo. Như vậy, trước tiên cần phải nỗ lực nhìn nhận mọi thứ nơi bậc Thượng sư đều thanh tịnh toàn thiện và Ngài là trí tuệ bất nhị vô ngã, rồi từ từ chúng ta cũng sẽ có thể coi tất cả mọi chúng sinh thông thường cũng như vạn pháp xung quanh đều là trí tuệ bất nhị vô ngã và thanh tịnh.

(Trích ấn phẩm “Bản tôn – Chân ngôn – Trí tuệ”

Nhà xuất bản Tôn giáo, 2011)