Người con trai mù lòa của vua A Dục chuyển hóa oán hận chứng quả A la hán

Hai trăm năm sau ngày Đức Phật nhập Niết Bàn, một vị tướng bất khả chiến bại tên là A Dục (Ashoka) đứng lên nắm quyền lãnh đạo Ấn Độ. Là một vị vua uy quyền, ông thống nhất sứ xở chia năm xẻ bảy, cho xây đường xá, đào giếng, bệnh viện, nhà ở và nhất là bảo tháp, đền miếu, mà ngày nay người ta vẫn còn xem là những công trình to lớn của con người. Mới đầu A Dục vương là một con người hiếu chiến, nhưng về sau ông được một Tăng sĩ Phật giáo khuyên nên theo chủ trương hòa hiếu, bất bạo động. Nhà vua gặp vị Tăng sĩ này lần đầu trên đường đầy bụi bặm và thấy xót thương. Nhưng khi tới gần, ông nhận ra ánh sáng an tịnh trên khuôn mặt vị tu sĩ, và ông thấy nơi người du khất này điều mà một quốc vương như ông tìm kiếm lâu ngày chưa được.

Vua A Dục

A Dục vương gia nhập tăng đoàn và bắt đầu thực hành thiền định. Ông đi sâu vào giáo lý của đạo Phật và nhiều lần hành hương đến cây Bồ-đề tại Giác Thành, nơi Đức Phật Thích Ca thành đạo. Trước đó không lâu, vua A Dục thành thân với một vị hoàng hậu trẻ tuổi, nàng tên là Tisja Rakscha. Vị hoàng hậu này không vui khi thấy nhà vua cứ đến tham vấn Tăng đoàn, không quan tâm đến nàng. Tisja Rakscha cảm giác bị bỏ bê và ghen tức đến mức nàng sai cận thần ghi chép thời gian nhà vua đến Giác Thành bao nhiêu và thời gian dành cho nàng bao nhiêu. Cuối cùng khi so sánh, nàng giận dữ tới mức sai cận thần cho đốn chặt cây Bồ-đề. Nhưng lạ lùng thay, qua ngày mai nó lại mọc lên như cũ. Sau đó Tisja tìm mọi cách quyến rũ người con trai lớn của vua A Dục. Thái tử Kunala là con ghẻ của nàng và là người thừa kế ngôi cha. Nhưng Kunala biết rõ âm mưu của nàng nên đã thẳng thừng từ chối. Vị hoàng hậu trẻ tuổi hậm hực và quyết báo thù hai cha con vị vua quyền lực.

Nhân dịp nhà vua đi hành hương Giác Thành, hoàng hậu âm mưu với triều đình bắt tội Kunala nhốt vào ngục, bộ hạ của nàng lẻn vào ngục khoét mắt chàng. Không ai cứu chàng kịp, chàng trở thành mù lòa. Trong cơn tuyệt vọng, chàng nhớ lời một vị hiền nhân già tiên tri nhiều năm trước đó: “Không có gì trên đời này là thường hằng. Bất cứ điều gì ngươi sẽ có, rồi cũng sẽ mất. Nhưng những cái mất lớn nhất sẽ trở thành những cái được lớn nhất”.

Cai ngục lấy mất ánh sáng của mắt chàng thì ngay lúc đó ánh sáng trí tuệ bùng lên và Kunala thấy tất cả sự vật đúng như chúng là, siêu vượt mọi cảm nhận phàm tình của thế gian. Bây giờ chàng biết vị hiền nhân nọ đã biết trước số phận của chàng nhưng không ra tay cứu giải. Càng lúc, Kunala càng đi sâu vào thế giới bên trong và để mặc cho trời đất muốn xử sao với người có tội cũng được. Chàng không cần khai báo gì cả vì A Dục vương không bao lâu sau đã biết ai là người gây tội khoét mắt con mình và cho Tisja Rakscha hưởng hình phạt xứng đáng.

Kunala rời bỏ ngai vàng và nhường ngôi cho con trai làm vua Ấn Độ. Sau đó ông ẩn cư trong rừng miền Tây Bắc, sống như một tu sĩ và an nhiên tu tập thiền định. Cuối cùng, ông đối trị được lòng sân hận luôn luôn quay trở về trong tâm và hoàn toàn xả bỏ mọi phiền não. Rồi cũng tới ngày mà ông cảm tạ Tisja Rakscha về hành động xấu ác đó, vì cũng nhờ đó mà chàng mở được con mắt trí tuệ và lên ngôi vua tại sứ xở nằm ngay trong tâm mình. Từ một con người mù lòa mang trong lòng nỗi oán hận, Kunala đã chứng quả A-la-hán, giải thoát hoàn toàn khỏi luân hồi sinh tử.

(Lược trích ấn phẩm “Sư tử tuyết bờm xanh”

Nguyên tác: “The Snow Lion’s turquoise mane”

Việt dịch: Nguyễn Tường Bách

NXB Tổng hợp TP. HCM, 1997)