Trắc nghiệm tính cách và bài tập thiền định tương ứng với năng lực của Tứ đại

Theo đạo Phật, thế giới vật chất, bao gồm thân thể của chúng ta, được tạo nên bởi Tứ đại, đó là các nguyên tố đất, nước, gió, lửa. Thiền định về những phẩm tính tốt đẹp của những nguyên tố trong thiên nhiên cho dù ở dạng cây cối, hoa lá, núi rừng, sông suối, đại dương… đều là phương pháp chữa bệnh thuận theo tự nhiên và giúp chuyển hóa những cá tính mang tính tiêu cực.

Mục tiêu cuối cùng của việc đánh thức năng lực của tâm nằm ở bên trong, không phải ở ngoài thiên nhiên. Tuy vậy, thiên nhiên có thể là yếu tố hỗ trợ vĩ đại cho chúng ta. Thiền định về năng lực của thiên nhiên mang lại cho chúng ta cơ hội lập tức và trực tiếp giải thoát khỏi những chấp trước và những mối bận tâm thế tục. Chỉ cần mở rộng các giác quan, vẻ đẹp toàn hảo của thế giới tự nhiên có thể đem chúng ta trở về gần hơn với con người thật sự của mình. Khi sự tỉnh thức rộng mở, chúng ta tiến gần hơn đến tự tính tâm thanh tịnh của mỗi người.

Nếu có điều kiện đi về những vùng thiên nhiên hoang sơ, chắc chắn bạn sẽ cảm nhận được rõ ràng hơn sức mạnh xoa dịu của thiên nhiên. Bạn có thể nghe thấy tiếng gió thổi qua kẽ lá cùng với tiếng côn trùng và động vật. Giống như một dàn nhạc, Mẹ Thiên nhiên đang chơi một bản giao hưởng êm dịu. Thậm chí sự im lăng hoàn toàn dường như cũng là những nốt lặng trong bản giao hưởng vĩ đại đó. Bạn nằm trọn trong vòng tay yêu thương của Mẹ Thiên nhiên để đón nhận những dưỡng chất, sự ấm áp từ sức mạnh oai nghiêm, hùng vĩ của núi non, ánh sáng rộng lượng của mặt trời, mặt trăng hay sự dịu mát của những dòng sông, con suối. Thậm chí nếu sống ở đô thị đông đúc, bạn có thể cảm nhận thiên nhiên hiện diện trong một chiếc lá cây hiện diện bên lề đường, hay sự ướt át của hàng rào sau cơn mưa. Bất cứ bạn đang ở đâu, trên tất cả là sự rộng mở bao dung của Mẹ Thiên nhiên.

Chúng ta không cần so sánh thiên nhiên với bất cứ cái gì. Thiên nhiên có thể xoa dịu và sưởi ấm chúng ta nhưng một cách rốt ráo, thiên nhiên vượt trên những ẩn dụ và khái niệm. Chúng ta dùng những ngôn từ để diễn tả nó, nhưng trải nghiệm thuần khiết nhất về thiên nhiên chỉ là nhận biết nó như nó đang là nó. Thiên nhiên tự do vượt khỏi những giới hạn, sự dán nhãn, áp lực hay căng thẳng. Ở giữa thiên nhiên rộng mở, với sự tỉnh giác không trang hoàng rườm rà, bạn có thể làm mềm lỏng đi bức tường bám chấp và phân biệt nhị nguyên.

Thiền định về Đất

Đất mẹ oai nghiêm khoan dung tất cả mọi thứ, xấu hay tốt, mạnh hay yếu. Đất đại diện cho tất cả sự thịnh vượng hay cằn cỗi. Đất an bình cho dù mặt trời chiếu nắng bỏng gắt hay một cơn mưa xối xả. Đất tượng trưng cho nền tảng vững chắc của mỗi chúng ta.

Với sự tôn trọng và tri ân, bạn hãy ngồi hay nằm ngửa trên mặt đất, cát hay đá. Hãy tiếp xúc với đất với đôi chân trần hay với cả hai tay. Cảm nhận tính chất vững chắc, oai nghiêm, mạnh mẽ của đất. Nhờ thực hành thiền định về các phẩm tính này, tâm bạn nhậm vận tự nhiên trở về với những phẩm chất đích thực này.

Hãy tưởng tượng rằng tất cả những yếu ớt trong thân bạn gây ra những căng thẳng, lo âu, bất an và cằn cỗi được loại bỏ. Bạn cảm thấy mình có được sức mạnh vô biên của đất và tri ân năng lực chữa lành này của đất.

Thực hành thiền định về tính vững chắc, mạnh mẽ, khoan dung của đất rất có lợi cho những người hay nóng vội, mơ mộng, yếu đuối, thiếu tập trung, kỷ luật hoặc thiếu định hướng rõ ràng trong cuộc sống!

Thiền định về nước

Hãy tham thiền về tính chất bình an, mát mẻ, sạch sẽ, hài hòa của nước. Hãy thưởng thức dòng chảy của một con sông, vừa kiên định, mạnh mẽ, vừa luôn hài hòa. Ở biển, hãy thưởng thức sự bao la; hãy để những giác quan của bạn thấm đầy cơn gió âm thanh khỏe khoắn và thấy những ngọn sóng không ngừng nghỉ. Hãy quan sát sự đùa giỡn của sóng, cảm nhận năng lượng, vẻ đẹp của sự đi lên, tới đỉnh và rơi xuống của nó.

Khi uống nước, hãy hoàn toàn kinh nghiệm sự hài lòng về việc dập tắt cơn khát. Khi tiếp xúc với nước, hãy cảm nhận sự tinh khiết của nó. Lúc tắm hay bơi lội, cảm nhận tính chất dịu dàng của nó. Bạn hãy tự mình cảm nhận mọi vấn đề được rửa sạch và tịnh hóa. Khi trời mưa hãy cảm thấy tính êm dịu của cơn mưa. Hãy cảm nhận cơn mưa nuôi dưỡng đời sống và tăng trưởng trong bạn.

Ngồi yên tĩnh bên mặt hồ bình lặng hay một dòng suối chảy, tâm thức bạn hoàn toàn tự nhiên lắng đọng vào sự tĩnh lặng và trong sáng. Sự thuần khiết của nước thúc đẩy sự tôn kính trong ta. Nếu bạn không thể gần được với nước, việc quán tưởng bạn đang ngồi ở trong cảnh như vậy có thể đem lại cảm giác an bình cho tâm thức.

Đối với những người không nhất quán, khó thống nhất cuộc sống, hoặc khó đưa những kế hoạch đến kết quả, có thể sẽ có ích lợi khi tham thiền về sự kiên cố, bình lặng và năng lực trôi chảy của nước – đặc tính vốn có của nước trong việc nuôi dưỡng đời sống và gắn bó sự vật với nhau.

Thiền định về gió

Không khí bao bọc nhẹ nhàng chúng ta, ban cho đời sống và hơi thở. Hãy nhận biết không khí ở tất cả biểu hiện của nó, khi bất động và khi chuyển động, những phẩm tính thay đổi. Hãy chào đón sức mạnh của những ngọn gió, như thể nó mang bạn lên bầu trời. Hãy chào đón những ngọn gió hiu hiu mơn trớn nhẹ nhàng khuôn mặt và thân thể bạn như thể nó âu yếm chạm xúc từng tế bào và bộ phận. Chú tâm trên hơi thở và nhận biết từng vận động của nó, như thể vũ trụ và bạn trở thành một trong tương tục an bình của hơi thở.

Hãy thấy và cảm nhận tính chất lạ lùng của không khí, hoàn toàn nhẹ nhàng và tỏa khắp mọi nơi. Tưởng tượng rằng với việc tiếp xúc với không khí chữa lành, tất cả năng lượng tiêu cực và những khó khăn được tan đi hay bị thổi bay ra ngoài thân và tâm không còn dấu vết. Hãy tưởng tượng bạn tràn đầy không khí nhẹ nhàng và tất cả năng lượng được tỏa khắp.

Cảm nhận sự nhẹ nhàng và vận động nội tại của không khí – trong cuộc sống hằng ngày hay trong những bài tập quán tưởng – có thể tạo cảm hứng cho những người cảm thấy nặng nề, trì độn, chậm chạp lười biếng và vô cảm. Tuy nhiên, với những ai có tâm thức nhanh nhẹn, dễ kích động, cần phải khéo léo và thăng bằng trong việc sử dụng năng lượng chữa bệnh của gió.

Thiền định về lửa

Lửa hủy diệt, nhưng nó cũng phát sinh. Sự ấm áp và ánh sáng cho phép đời sống phát triển, nở hoa, kết trái và trưởng thành.

Trong thiền quán, chú tâm vào đặc tính mạnh mẽ, hùng mạnh chiếu sáng của lửa. Trong đời sống hằng ngày, hãy vui mừng vì ánh sáng, năng lượng, sự ấm áp của mặt trời tỏa khắp. Hãy tưởng tượng tất cả năng lực chết hay tiêu cực và những khó khăn trong cuộc sống được chuyển hóa hay bị đốt cháy bởi ngọn lửa chữa lành. Cảm thấy thân và tâm bạn tràn đầy sự ấm áp và năng lực chiếu sáng làm những phẩm tính tích cực của bạn được chín muồi. Hãy cảm nhận sự ấm áp và hòa nhập làm một với nó. Quán tưởng toàn thể vũ trụ tràn đầy năng lượng vô tận của lửa, và vui thích trong sức mạnh chữa lành của nó.

Thiền định về sức nóng và ấm áp nội tại của lửa là một thuận lợi đặc biệt cho những người thiếu cảm hứng và động lực để thỏa mãn những mục tiêu và hòa nhập hoàn toàn vào cuộc sống.

(Lược trích ấn phẩm “Năng lực chữa lành của tâm”

Nguyên tác: “The healing power of mind”

NXB Thiện tri thức, 2000)