Hạnh phúc là gì?

Hạnh phúc là gì?

Sau mấy mươi năm xa cách… Họp mặt lớp cũ, thầy giáo già tóc đã điểm sương, gặp lại đám học trò đã có tuổi rưng rưng nước mắt.

Thầy hỏi đi hỏi lại chỉ một câu:

“Cuộc sống em giờ ra sao? Có hạnh phúc không em?”.

Cô bạn lớp trưởng năm xưa ngồi xuống cạnh thầy, nửa đùa nửa thật: “Thầy ơi, bao nhiêu năm trời không gặp, vậy mà thầy chỉ mong đợi ở tụi em có điều đó thôi sao?. Không phải là ông nọ bà kia, không phải là chức này tước khác, không phải tiền này của nọ. Cũng không phải đã đóng góp được điều gì cho xã hội, cho đất nước. Chẳng lẽ chỉ là hạnh phúc thôi sao, hở thầy?”

Thầy cười, nụ cười hiền hậu, chậm rãi nói: Học trò của thầy ai cũng có năng lực và lòng tự trọng và chỉ cần hai thứ đó thì chắc chắn các em sẽ thành đạt, có đóng góp cho xã hội bằng cách này hay cách khác. Thầy không băn khoăn về việc đó.

Rồi Thầy nheo đuôi mắt đã đầy nếp nhăn và hỏi: “Các em không nhớ ngày ra trường thầy nói gì sao? Thầy đã hỏi các em có bao giờ suy nghĩ tại sao lại là “Độc lập - Tự do - Hạnh phúc? Độc lập, Tự do thì các em đã hiểu rõ. Còn Hạnh phúc… Tại sao là Hạnh phúc mà không phải là Thịnh vượng hay Văn minh? Hóa ra không em nào suy nghĩ về điều đó cả”.

Trẻ em Bhutan

Có lẽ, đó cũng là lý do tại sao, đất nước Bhutan từ bao thập niên qua đã đo lường sự phát triển của đất nước bằng chỉ số GNH (Gross National Happiness – Tổng hạnh phúc quốc gia). Có thể lâu nay chúng ta vẫn nghĩ về từ “Hạnh phúc” như một từ sáo rỗng, bởi không thể xác định được một cách cụ thể nó bao hàm điều gì. Sự thành đạt, giàu có ư? Được tôn vinh ư? Là được hưởng thụ bất kỳ điều gì ta muốn chăng? Là chia sẻ và được chia sẻ hay sao? Là đem đến niềm vui cho người khác ư? Hay chính là sự hài lòng của riêng bản thân ta?

Có thể, chúng ta vẫn nghĩ hạnh phúc là vấn đề rất “riêng tư” và “cá nhân”. Nhưng không phải vậy. Nếu bạn lo buồn hay gặp bất trắc thì ít nhất, thầy cô, cha mẹ, bạn bè mỗi lần nhìn thấy bạn đều cảm thấy xót xa lo lắng cho bạn. Còn nếu bạn vui tươi, hạnh phúc thì ít nhất cũng làm cho chừng đó người quan tâm đến bạn cảm thấy yên lòng, lạc quan và vui vẻ khi gặp bạn.

Mỗi con người là một mắt xích, dù rất nhỏ nhưng đều có gắn kết và ảnh hưởng nhất định đến người khác. Và người khác ấy lại có ảnh hưởng đến những người khác nữa. Tôi thích nghĩ về mối quan hệ giữa con người với nhau trong cuộc đời như một mạng tinh thể kim cương. Mỗi con người giống như một nguyên tử cacbon trong cấu trúc đó, có vai trò như nhau, và ảnh hưởng lẫn nhau trong một mối liên kết chặt chẽ. Một nguyên tử bị tổn thương sẽ ảnh hưởng đến 4 nguyên tử khác, và cứ thế mà nhân rộng ra. Chúng ta cũng có thể vô tình tác động đến cuộc đời một người hoàn toàn xa lạ theo kiểu như vậy. Thế thì bạn có tin rằng sống hạnh phúc chính là đóng góp cho xã hội một cách căn cơ nhất không? Bạn có cho rằng, sự phát triển và bền vững của quốc gia phải được xây dựng từ mỗi cuộc đời riêng lẻ của từng người dân?

Khi đọc cuốn tiểu thuyết “Suối nguồn” dày gần 1200 trang của Ayn Rand, tôi chỉ nhớ có một câu duy nhất: “Nếu muốn nói “Anh yêu em” thì phải nói yêu Anh trước đã”. Tôi yêu thích triết lý đó quá chừng. Vì nó làm tôi vỡ ra nhiều thứ, giống như bài học về hạnh phúc của thầy tôi. Rằng để yêu người thì trước hết chúng ta phải biết yêu mình, phải trân trọng và giữ gìn niềm hạnh phúc của chính mình. Rằng ta phải bồi đắp chính bản thân ta thành một con người tốt đẹp và cảm nhận được niềm hạnh phúc, trước khi nghĩ đến việc mang đến hạnh phúc cho bất cứ ai hay đóng góp điều tốt đẹp gì cho xã hội.

Bởi vì, bạn biết đó, chúng ta không thể mang đến cho người khác thứ mà ta không có.

(Tác giả: Phạm Lữ Ân)