Đầu xuân nhớ về 17 lời ước nguyện Đức Phật dạy đệ tử

Người Việt Nam thường có quan niệm “đầu xuôi đuôi lọt”. Bởi vậy, ai ai cũng ý thức rằng, lời ước nguyện vào ngày đầu xuân sẽ giúp cho họ có được sự bình an may mắn trải dài trong suốt một năm. Cũng nói về  lời ước nguyện ấy, cách đây hơn 2600 năm về trước,  Đức Thế Tôn đã khai thị cho các học trò của mình những lời ước nguyện đầy ý nghĩa đạo vị giải thoát. Lời ước nguyện cũng chính là động lực để thúc đẩy chúng ta trên bước đường học đạo, hành đạo và chứng đạo. Nếu động lực chân chính sẽ dẫn đến con đường an lạc, hạnh phúc. Nếu động lực không chân chính sẽ dẫn lối đi về con đường bất an và khổ đau.

Xuất phát từ mạch nguồn thánh điển thiêng liêng nguyên thủy, trong “Trung bộ, kinh ước nguyện”***, Đức Phật đã chỉ dạy các vị đệ tử của Ngài thực hành pháp bằng những lời ước nguyện như sau:

Lời ước nguyện thứ nhất

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta được các đồng phạm hạnh thương mến, yêu quý, cung kính và tôn trọng!".

Lời ước nguyện thứ hai

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta được các vật dụng như y phục, các món ăn khất thực, sàng tọa và các dược phẩm trị bệnh!".

Lời ước nguyện thứ ba

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta nay hưởng thọ các vật dụng như y phục, các món ăn khất thực, sàng tọa và các dược phẩm trị bệnh! Mong rằng hành động của những vị tạo ra các vật dụng ấy được quả báo lớn, được lợi ích lớn!".

Lời ước nguyện thứ tư

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng những bà con huyết thống với ta, khi họ chết và mệnh chung, nghĩ (đến ta) với tâm hoan hỷ (và nhờ vậy) được quả báo lớn, lợi ích lớn!".

Lời ước nguyện thứ năm

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta nhiếp phục lạc và bất lạc, chứ không phải bất lạc nhiếp phục ta. Mong rằng ta sống luôn luôn nhiếp phục bất lạc được khởi lên!".

Lời ước nguyện thứ sáu

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta nhiếp phục khiếp đảm và sợ hãi, chứ không phải khiếp đảm và sợ hãi nhiếp phục ta! Mong rằng ta sống luôn luôn nhiếp phục khiếp đảm và sợ hãi được khởi lên!"

Lời ước nguyện thứ bảy

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng, tùy theo ý muốn, không có khó khăn, không có mệt nhọc, không có phí sức, ta chứng được bốn Thiền, thuộc tăng thượng tâm, hiện tại lạc trú!".

Lời ước nguyện thứ tám

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Có những giải thoát tịch tĩnh, siêu thoát Sắc giới, thuộc Vô sắc giới. Mong rằng ta có thể cảm xúc với thân và sống an trú trong cảnh giới ấy!".

Lời ước nguyện thứ chín

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta trừ diệt ba kiết sử, chứng quả Dự lưu, không còn bị đọa lạc, chắc chắn hướng đến Chính giác!".

Lời ước nguyện thứ mười

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng trừ diệt ba kiết sử, làm cho muội lược tham, sân, si, ta chứng được Nhất Lai, chỉ phải trở lại đời một lần nữa để đoạn tận khổ đau!".

Lời ước nguyện thứ mười một

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng, trừ diệt năm hạ phần kiết sử, ta được hóa sinh, chứng được Niết bàn ngay tại cảnh giới ấy, không còn trở lui thế giới này nữa!".

Lời ước nguyện thứ mười hai

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta chứng được các loại thần thông! Một thân ta hiện ra nhiều thân, nhiều thân ta hiện ra một thân; ta hiện hình, biến hình đi ngang qua vách, qua thành, qua núi như đi ngang hư không, ta độn thổ trồi lên ngang qua đất liền như ở trong nước; ta đi trên nước không chìm như trên đất liền; ta ngồi kiết già đi trên hư không như con chim; với bàn tay, ta chạm và rờ mặt trăng và mặt trời, những vật có đại oai lực, đại oai thần như vậy; ta có thể, thân ta có thần thông bay cho đến Phạm Thiên!".

Lời ước nguyện thứ mười ba

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng, với thiên nhĩ thanh tịnh siêu nhân, ta có thể nghe hai loại tiếng, chư Thiên và loài Người, ở xa hay ở gần!".

Lời ước nguyện thứ mười bốn

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng với tâm của ta, ta biết được tâm của các chúng sinh và loài Người. Tâm có tham, ta biết tâm có tham. Tâm không tham, ta biết tâm không tham. Tâm có sân, ta biết tâm có sân. Tâm không sân, ta biết tâm không sân. Tâm có si, ta biết tâm có si. Tâm không si, ta biết tâm không si. Tâm chuyên chú, ta biết tâm chuyên chú. Tâm tán loạn, ta biết tâm tán loạn. Tâm đại hành, ta biết tâm đại hành. Tâm không đại hành, ta biết tâm không đại hành. Tâm chưa vô thượng, ta biết tâm chưa vô thượng. Tâm vô thượng, ta biết tâm vô thượng. Tâm Thiền định, ta biết tâm Thiền định. Tâm không Thiền định, ta biết tâm không Thiền định. Tâm giải thoát, ta biết tâm giải thoát. Tâm không giải thoát, ta biết tâm không giải thoát!".

Lời ước nguyện thứ mười lăm

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng ta nhớ đến các đời sống quá khứ, như một đời, hai đời, ba đời, bốn đời, năm đời, mười đời, hai mươi đời, ba mươi đời, bốn mươi đời, năm mươi đời, một trăm đời, một ngàn đời, một trăm ngàn đời, nhiều hoại kiếp, nhiều thành kiếp, nhiều hoại và thành kiếp, ta nhớ rằng: "Tại chỗ kia, ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, thọ khổ lạc như thế này, thọ mạng đến mức như thế này, Sau khi chết tại chỗ kia, ta được sinh chỗ nọ. Tại chỗ ấy, ta có tên như thế này, dòng họ như thế này, giai cấp như thế này, ăn uống như thế này, thọ khổ lạc như thế này, thọ mạng đến mức như thế này. Sau khi chết tại chỗ nọ, ta được sinh ra ở đây!".

Lời ước nguyện thứ mười sáu

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Mong rằng với thiên nhãn thuần tịnh, siêu nhân, ta thấy sự sống và sự chết của chúng sinh. Ta biết rõ rằng, chúng sinh người hạ liệt, kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh đều do hạnh nghiệp của chúng. Các Tôn giả, chúng sinh nào làm những ác hạnh về thân, về lời và về ý, phỉ báng các bậc Thánh, theo tà kiến, tạo các nghiệp theo tà kiến. Những người này sau khi thân hoại mạng chung, phải sinh vào cõi dữ, ác thú, đọa xứ, địa ngục. Còn các Tôn giả, chúng sinh nào làm những thiện hạnh về thân, về lời và về ý, không phỉ báng các bậc Thánh, theo chính kiến, tạo các nghiệp theo chính kiến. Những người này, sau khi thân hoại mạng chung, được sinh lên các thiện thú, cõi Trời, trên đời này. Như vậy, ta với thiên nhãn thuần tịnh siêu nhân, thấy sự sống chết của chúng sinh, ta biết rõ rằng chúng sinh, người hạ liệt, kẻ cao sang, người đẹp đẽ, kẻ thô xấu, người may mắn, kẻ bất hạnh, đều do hạnh nghiệp của họ!".

Lời ước nguyện thứ mười bảy

Nếu Tỳ kheo có ước nguyện: "Với sự diệt trừ các lậu hoặc, sau khi tự tri tự chứng, ta chứng đạt và an trú ngay trong hiện tại, tâm giải thoát, tuệ giải thoát không có lậu hoặc!".

Những lời ước nguyện mà Đức Phật đã gợi ý cho chúng đệ tử thấm đẫm tình người, mang đậm triết lý sống, và hơn cả là lòng từ vô hạn của Ngài đối với chúng sinh. Những lời nguyện ước đi từ thấp đến cao, bắt đầu từ những lời nguyện mong sao cuộc sống được đầy đủ những phẩm vật cơ bản như cơm áo, thuốc thang và các vật dụng hằng ngày, mong sao trong mối tương quan giao tiếp trong gia đình và ngoài xã hội trở nên tốt đẹp, cùng nhau chia sẻ phúc đức, ước nguyện được chứng đắc các thánh quả, ước nguyện chứng đắc các cảnh giới của thiền định… cho đến ước nguyện thành tựu con đường an lạc hạnh phúc chân thật.

Lời ước nguyện trong sáng và thánh thiện là lời ước nguyện được xây dựng trên nền tảng của giới thể trang nghiêm, của thiền định vững chãi, và tuệ giác kiên cố. Chính vì thế, chúng ta phải biết dùng chất liệu tam vô lậu học để cho chính mình cũng như dâng tặng cho mọi người xung quanh mình lời ước nguyện đầu xuân. Lời ước nguyện như vậy mới đích thực là ước nguyện của hạnh phúc và an lạc. Và với lời ước nguyện ấy, chúng ta sẽ có được mùa xuân miên viễn giải thoát.

(Nguồn: www.buddhistedu.org)

Chú thích:

*** Kinh Trung bộ tập I, Kinh ước nguyện, p.79-86, Hòa Thượng Thích Minh Châu dịch. NXB Tôn giáo  2003